اختلال سایکوسوماتیک یا روان‌تنی
برخی از مشکلات و بیماری‌های جسمانی هستند که با مصرف دارو و انجام توصیه‌های پزشکی بهبود پیدا نمی‌کنند. درحقیقت این دسته از بیماری‌ها که منشأ روحی و روانی دارند، هیچ پاسخ صحیحی به دارودرمانی نمی‌دهند، به‌همین علت التیام پیدا نمی‌کنند. اختلال سایکوسوماتیک یا روان‌تنی، یکی از همین بیماری‌ها به‌حساب می‌آید که از فشارهای روانی، استرس‌های مزمن، سرکوب فشارهای روانی، تنش و افسردگی منشأ می‌گیرد. این نوع اختلال در دسته اختلالات اضطرابی جای می‌گیرد، با این تفاوت که اضطراب و استرس در مبتلایان به آن به‌صورت دردهای جسمانی و فیزیکی بروز پیدا می‌کند.
ما در این مطلب قصد داریم اختلال روان‌تنی، تأثیرات آن بر بدن بیماران و رویکردهای درمانی مربوط به این اختلال را بررسی نماییم، لطفاً تا پایان ما را همراهی بفرمایید.
ما در این مطلب قصد داریم اختلال روان‌تنی، تأثیرات آن بر بدن بیماران و رویکردهای درمانی مربوط به این اختلال را بررسی نماییم، لطفاً تا پایان ما را همراهی بفرمایید.
دسترسی سریع به آنچه در این مقاله میخوانید
اختلال روان‌تنی چیست و در بطن روان این بیماران چه می‌گذرد؟
اختلال روان‌تنی یا Psychosomatic نوعی اختلال ذهنی است که معمولاً ۵ تا ۷ درصد افراد هر جامعه‌ای را درگیر خود می‌کند و سبب ایجاد علائم یا نشانه‌های جسمانی می‌گردد، توجه داشته باشید این علائم هیچگاه با بیماری‌های جسمانی قابل توجیه نیستند. مبتلایان به این اختلال معمولاً تصور می‌کنند مشکلات آن‌ها به دلیل وجود بیماری‌های جسمانی است و در گزارش بیماری خود از اختلالات ذهنی حرفی به میان نمی‌آورند. درنتیجه ممکن است این مبتلایان بارها به پزشک مراجعه کنند یا تحت آزمایشات گوناگون قرار گیرند و حتی درمان‌های متعدد و مختلفی را نیز دریافت نمایند، اما همچنان هیچ تشخیص قطعی از بیماری خود دریافت نکنند.
بیماران سایکوسوماتیک اغلب دردهای جسمانی واقعی و ناتوان‌کننده‌ای را تجربه می‌کنند، اما معاینات پزشکی این افراد را سالم نشان می‌دهد و هیچگونه بیماری در آن‌ها تأیید نمی‌شود. این بیماری معمولاً در بازه سنی ۱۸ تا ۴۰ سالگی در افراد بروز می‌یابد و با علائمی مانند سردردهای تنشی، میگرن، گردن درد، فشارخون بالا، دیابت، اختلالات جنسی، ریزش مو، فلج اندامی (هیستریک) و… همراه است.
نشانه‌شناسی اختلال سایکوسوماتیک بر اساس دی اس ام
محققان و پژوهشگران با مطالعه و بررسی روی بیش از ۱۰۰۰ بیمار طی یک دوره سه ساله، چهارده مشکل رایج جسمانی‌سازی را مشخص نمودند. این چهارده مورد شامل درد قفسه سینه، ناتوانی جنسی، سرگیجه، سردرد، بی‌خوابی، بی‌حسی، سرفه، یبوست، کاهش وزن، تنگی نفس، درد شکم، ادم (ورم اندام‌ها)، خستگی و کمردرد می‌شود. در این تحقیقات تنها برای ۱۶ درصد از بیماران علت جسمی این اختلالات و دردها مشخص شد و در ۸۴ درصد دیگر هیچ مشکل فیزیکی مشاهده نگردید.
به‌طورکلی محققین برای تشخیص اختلال سایکوسوماتیک براساس نشانه‌شناسی DSM باتوجه به مراحل زیر مطالعات خود را به انجام رساندند:
- مشاهده علامت و نشانه‌های درد در نقاطی مانند سر، شکم، مفاصل، اندام‌ها، قفسه سینه، پشت، رکتوم در طول قاعدگی یا حین آمیزش.
- مشاهده علائم گوارشی غیر از درد مانند تهوع، نفخ، استفراغ، اسهال یا عدم تحمل چندین غذای مختلف.
- مشاهده یک علامت جنسی مانند عدم تمایلات جنسی، اختلال نعوظ یا انزال، قاعدگی‌های نامنظم، خونریزی بیش‌ازحد قاعدگی.
- مشاهده یک علامت عصبی کاذب که حاکی از یک بیماری عصبی باشد و به درد محدود نشود، مانند اختلال هماهنگی یا تعادل، فلج یا ضعف موضعی، ایجاد مشکل در بلع، احتباس ادرار، ازدست دادن حس لامسه، دوبینی، ناشونایی، تشنج یا وجود نشانه‌هایی از فراموشی یا ازدست دادن هوشیاری.
نشانه‌شناسی عمومی اختلال روان‌تنی در بطن فرهنگ عامه جامعه
اغلب مشکلات و اختلالات روانی در جوامع شرقی به‌صورت علائم جسمانی مانند بی‌خوابی، سردرد، کوفتگی، دردهای استخوانی یا عضلانی و… بروز می‌یابند. اما در جوامع غربی ناراحتی‌های روانی با نشانه‌های ذهنی‌تر و روانشناختی‌تر خود را نشان می‌دهند. محققان عقیده دارند علائم و نشانه‌های بیماری‌های روانی به نوع نگرش‌های فرهنگی افراد در جوامع مختلف بستگی دارد. به‌عنوان مثال ذات انسان‌های غربی با ذات انسان‌های شرقی تفاوت دارد؛ در فرهنگهای شرقی صبر و تحمل در برابر سختی‌ها و عدم شکایت از رویدادهای پیش آمده، نوعی مقابله با فشارهای زندگی محسوب می‌شود. در فرهنگ جامعه ما نیز کنترل نفس به‌عنوان شیوه‌ای جهت مقابله با فشارهای روانی شناخته شده است.
کارشناسان علم روانشناسی از تحقیقات و پژوهش‌های خود به این نتیجه رسیدند که بین فرهنگ و اختلال سایکوسوماتیک رابطه‌ای وجود دارد که متأسفانه در فرهنگ جامعه ما اهمیتی به آن داده نمی‌شود.
انواع اصلی اختلال سایکوسوماتیک
در اختلال سایکوسوماتیک ممکن است بیماران افکار، احساسات یا نگرانی‌هایی بیش‌ازحد درخصوص علائم داشته باشند که بر نوع عملکرد و توانایی‌های آن‌ها تأثیر بگذارد. در انواع این اختلال بیماران دلیل وجود نشانه‌های بیماری را ناشی از شرایط پزشکی می‌دانند و معمولاً به دلیل ناراحتی‌های روانپزشک به پزشک مراجعه نمی‌کنند. اختلال روان‌تنی به انواع مختلف اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند که هر نوع آن به دلایل گوناگون و به اشکال مختلف خود را نمایان می‌کنند. در این قسمت قصد داریم انواع اصلی این اختلال را برای شما معرفی نماییم، قبل از آن لازم است خدمات اساتید گرامی و روانشناسان ارجمند «ابر پکیج الماس» را معرفی نماییم. این پکیج که توسط تیم بنیاد روانکال تهیه شده است شامل تمام مباحث آموزش روانشناسی می‌شود و منبع جامع و کاملی جهت مطالعه به‌شمار می‌آید. جهت تهیه این پکیج می‌توانید به وب‌سایت بنیاد روانکال مراجعه کنید.
اختلال هیپوکندریا یا اختلال اضطراب بیماری Hypochondriasis
برای درک بهتر اختلال هیپوکندریا تمام لغات اغراق یا مبالغه‌آمیز می‌تواند به‌کار رود. درحقیقت هر فرد بیماری که به این نوع اختلال دچار باشد با وجود علائم بسیار کوچک و خفیف، بیماری خود را سخت و اوضاع خود را وخیم گزارش می‌دهد. اغلب این مبتلایان بیماری خود را صعب‌العلاج می‌پندارند، درصورتی که این عارضه هیچ نشانه‌ای از بیماری صعب‌العلاج را ندارد.
اختلال تبدیلی Conversion disorder
شناخته شده‌ترین نوع اختلال سایکوسوماتیک، اختلال تبدیلی نام دارد که در اثر فشارهای روانی به‌وجود می‌آید و به‌صورت دردهای مزمن و شدید در فرد بروز پیدا می‌کند. دردهای جسمانی در اختلال تبدیلی، درصورت کاهش ناراحتی‌ها و حالات روحی کم می‌شود و درصورت افزایش فشارهای روحی و روانی افزایش می‌یابد. براساس مطالعات انجام شده در اغلب بیماران افسرده، علائم بیماری با دردهای مزمن در نواحی مختلف بدن همراه است. این دردها با بهبود حالات روحی فرد کمتر می‌شود، اما بهتر است بدانید در حالت کلی بهبود اختلالات روان‌تنی کمی زمانبر است.
اختلال جسمانی‌سازی Somatization disorder
زمانی که بیمار به‌صورت دائمی علائم ناخوشایندی مانند درد شدید بدن را تجربه کند و پزشک معالج با انجام آزمایشات و معاینات متعدد هیچ دلیل فیزیولوژیک برای این مشکل بیمار پیدا نکند، آن بیمار به اختلال جسمانی‌سازی مبتلا گشته است. در این شرایط متخصصین معتقدند اختلال‌های روانشناختی به‌صورت جسمانی شدن بروز پیدا کرده‌اند.
اختلال سایبرکندریا Cyberchondria disorder
اختلال سایبرکندریا یکی دیگر از انواع اصلی اختلال سایکوسوماتیک است که با تلقین بروز پیدا می‌کند، درحقیقت بیماران مبتلا به این نوع اختلال با خواندن یا کسب اطلاع از علائم یک بیماری، تصور می‌کنند به آن بیماری دچار شده‌اند و تمام علائم آن را دارند. به مرور زمان این تلقین در فرد دائمی می‌گردد و سبب می‌شود هر بار فرد به آن نشانه‌ها فکر کند بیماری در او شدت می‌یابد. اطلاع و آگاهی از علائم هر بیماری برای همه افراد مفید و نجات‌دهنده است، اما استفاده نادرست از این اطلاعات برای این گروه از بیماران می‌تواند مشکلات جدی به‌همراه داشته باشد.
انواع فرعی اختلال سایکوسوماتیک
علاوه‌بر انواع اصلی اختلال سایکوسوماتیک، این اختلال انواع فرعی دیگری نیز دارد که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- اختلال درد یا Pain disorder: در این نوع اختلال فرد درد مزمنی را در قسمت‌های خاصی از بدن به مدت طولانی تجربه می‌کند، این درد می‌تواند شدید باشد و حتی چند ماه یا چند سال فرد بیمار را درگیر کند.
- اختلال بدشکلی بدن یا Body dysmorphic disorder: بیماران مبتلا به این نوع اختلال با نحوه نگرش بر بدن خود مشکل دارند، این افراد احساس می‌کنند بدنشان معیوب یا بدشکل است. این بیماران درخصوص مسائل مربوط به بدن وسواس دارند و ازطریق روش‌های زیبایی بدن خود را تغییر می‌دهند.
- اختلال فیبروملاژیا یا Fibromyalgia: اغلب پزشکان اختلال فیبروملاژیا یا سندرم درد مزمن را به‌عنوان نوعی از اختلال روان‌تنی درنظر می‌گیرند. این سندرم درد اسکلتی _ عضلانی مزمنی است که با درد در سطح گسترده، نقاط حساس، اختلال خواب و خستگی مشخص می‌گردد.
- اختلالات گوارشی: باتوجه به تحقیقات وجود استرس و اضطراب سبب افزایش ترشح اسید معده می‌گردد و درنهایت منجر به ایجاد زخم‌های گوارشی می‌شود.
- اختلالات قلبی عروقی: علاوه‌بر علائم جسمانی مانند کهولت سن، عوامل ارثی، مصرف سیگار، کلسترول یا فشارخون بالا و… عوامل روانی مانند پرخاشگری، جاه‌طلبی، استرس بیش‌از اندازه، خصومت و… سبب ایجاد بیماری‌های قلبی عروقی می‌گردد.
- اختلالات تنفسی مانند آسم: هیجانات روانی پیچیده سبب به نفس نفس افتادن یا تنگی نفس در افراد می‌گردد، علائم استرس‌زا و مسائل روانی علائم جسمانی تنگی نفس را افزایش می‌دهند.
- فشار خون: فشارخون بالا در برخی مواقع به دلیل عوامل قلبی، کلیوی و غددی اتفاق می‌افتد؛ اما در اغلب مواقع مشاهده شده است این عارضه دلایل غیرجسمانی مانند استرس بیش‌ازحد، کمال‌گرایی، عدم انعطاف‌پذیری و… دارد.
- درد ستون فقرات: درد در ستون فقرات ممکن است دلایلی مانند دیسک، ساییدگی مهره‌ها، ستون فقرات و… داشته باشد. اما دردهایی که در ناحیه گردن وکمر ایجاد می‌شود منشأ روانی دارند. این دردها در افرادی که نمی‌توانند با محیط منطبق شوند و توانایی سازگاری هیجانی با محیط را ندارند بیشتر دیده می‌شود.
- مشکلات تیروئید: استرس‌های طولانی مدت یا یکنواخت منجر به پرکاری تیروئید می‌گردد، همچنین افرادی که در برابر دیگران اغلب حالت تدافعی دارند و نمی‌توانند تعامل صحیحی با آن‌ها داشته باشند بیشتر به اختلال تیروئید دچار می‌گردند.
علل شناسی اختلال روان‌تنی از منظر تربیتی، فرهنگی، اجتماعی و ژنتیکی
شروع اختلال سایکوسوماتیک را نمی‌توان مشخص کرد اما اغلب متخصصین و روانشناسان عقیده دارند استرس‌های روزمره یکی از مهمترین دلایل آغاز دردهای روان‌تنی به‌حساب می‌آید. همچنین برخی از مبتلایان به این اختلال پس از تجربه یک وضعیت منفی قابل توجه مانند ازدست دادن شریک عاطفی یا رویارویی با یک فاجعه طبیعی ممکن است دچار دردهای سایکوسوماتیک شوند. پژوهشگران معتقدند سوء استفاده‌های فیزیکی یا جنسی دوران کودکی نیز در ایجاد دردهای روان‌تنی بی‌تأثیر نیستند.
از دیگر علل شناخته شده در بروز این اختلال می‌توان به نکات و موارد زیر اشاره کرد:
- نظریه‌های یادگیری: تقلید کودکان از یکی از اعضای خانواده، چراکه کودکان بیمار شدن را یادمی‌گیرند.
- راه‌های ارتباطی: کودکان معمولاً نمی‌توانند احساسات خود را در قالب کلمات بیان کنند، خصوصاً زمانی که دچار استرس شده باشند. درنتیجه ناراحتی‌ها و احساسات خود را به‌صورت دردهای جسمانی و پریشانی ابراز می‌کنند.
- تأثیرات خانوادگی: پویایی خانواده، نقش کودک در خانواده و چگونگی رفتار پدر و مادر می‌تواند زمینه را برای جلب توجه کودک محیا نماید، در این شرایط کودک با نشان دادن علائم جسمانی سعی در به‌دست آوردن توجه دارد. ازطرفی ابتلا به یک اختلال روانی در اغلب خانواده‌ها ممکن است قابل پذیرش نباشد، این دسته از افراد برای اجتناب از شرایط ایجاد شده یا به‌دست آوردن حمایت دوستان و خانواده علائم جسمانی را در بدن به‌صورت اغراق‌آمیزی بیان می‌نمایند.
تشخیص افتراقی اختلال سایکوسوماتیک
در تشخیص اختلال سایکوسوماتیک باید تمام اختلالات و بیماری‌هایی را که سبب بروز علائم مبهم می‌گردد را درنظر گرفت. چراکه باتوجه به جدول بیماری‌هایی که علائم اختلال روان‌تنی را تقلید می‌کند، ممکن است نشانه‌ها و علائم اختلالات روانپزشکی مختلفی با این اختلال اشتباه گرفته شوند. به‌عنوان مثال در اختلال بدشکلی بدن، فردی که ظاهر طبیعی دارد در خیال خود تصور می‌کند نقص جسمانی دارد، یا در اختلال تبدیلی، در عملکرد جسمی فرد تغییر ایجاد می‌گردد که به یک اختلال جسمی اشاره می‌کند، درصورتی که نشان دهنده یک تعارض روانشناختی به‌حساب می‌آید.
همچنین در بیماران مبتلا به افسردگی اغلب علائم جسمانی متعددی دیده می‌شود که نزدیکترین تشخیص افتراقی در این بیماران اختلال جسمانی‌سازی و اختلال درد به‌شمار می‌آید.
آیا می‌توان از بروز اختلال سایکوسوماتیک جلوگیری کرد؟
متأسفانه افرادی که اختلال سایکوسوماتیک را تجربه می‌کنند همواره دردهایی را تحمل می‌کنند که منشأ روانی دارند که به دلیل تنش‌ها یا فشارهای روانی فروداده شده یا سرکوب‌شده ایجاد شده‌اند و به‌صورت دردهای جسمانی خود را نشان می‌دهند. این بیمارن به وسیله دارو درمان نمی‌شوند و با هیچ شیوه درمانی پزشکی التیام پیدا نمی‌کنند. مسلماً افرادی که سردردهای تنشی، گردن درد، میگرن، فشار خون بالا، ریزش مو و… را تجربه می‌کنند، با شرایط سخت و دشواری دست‌وپنجه نرم می‌کنند، از این رو کاهش و مدیریت استرس و اضطراب می‌تواند به پیشگیری یا کاهش علائم این اختلال کمک فراوانی کند.
ازجمله راه‌حل‌هایی که می‌تواند در این فرآیند به افراد کمک کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انجام ورزش منظم
- خواب کافی
- کسب آگاهی درخصوص افکار و احساسات فردی
- کاهش مصرف دخانیات و الکل
- مدیتیشن
- داشتن رژیم غذایی مناسب و داشتن وزن نرمال
- داشتن حمایت اطرافیان
- ایجاد محدودیت‌هایی برای کاهش فشارها و استرس‌ها
تأثیر روش روانکاوی مدرن بر اختلال سایکوسوماتیک
بخش ناخودآگاه یا خودآگاه در ذات انسان همیشه غریزی نیست، به همین علت چون این موضوع ازسوی جامعه قابل قبول نیست، خود را به نشانه‌های جسمانی تبدیل می‌کند و استرس ایجاد شده را آزاد می‌نماید. این فرآیند سبب می‌شود فرد از تمایلاتش آگاه نشود و ذهن خودآگاه او در آرامش باقی بماند. به‌عنوان مثال احساس گناه از میل ناخودآگاه سرچشمه می‌گیرد که به‌صورت درد نمایان می‌گردد، درحالی که آرزوها و تمایلات هیچگاه سبب پریشانی در انسان نمی‌گردد. رویکرد روانکاوی بر این دیدگاه استوار است که افکار و هیجانات دلیل مهم هر عملکرد و رفتاری به‌حساب می‌آیند. پژوهشگران و درمانگران این رویکر عقیده دارند رفتار قابل مشاهده یا همان پاسخ‌های آشکار تابعی از فرآیندهای روانی داخلی یا رویدادهای پنهان هستند. اغلب این درمانگران در این زمینه با یکدیگر هم‌عقیده هستند که شخصیت را ترکیبی از وقایع داخلی و خارجی شکل می‌دهند که از نظر آن‌ها وقایع درونی در این زمینه نقش اصلی را برعهده دارند.
به‌عقیده فروید، پرچم دارد نظریه روانکاوی، «روزی خواهد رسید که بتوان تمام رفتارها را براساس تغییرات بدنی تفسیر کرد». فروید معتقد بود برای درک و فهم رفتار لازم است افکار مرتبط با آن تجزیه و تحلیل شوند و برای درک آن افکار باید عمیق‌ترین هیجانات و احساسات فرد مورد بررسی قرار گیرد. اما در تأثیر روش روانکاوی مدرن بر اختلال سایکوسوماتیک باید گفت، این شیوه درمانی در درمان افسردگی و اختلال اضطراب مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما روند درمان فرآیندی طولانی مدت دارد. چراکه روانکاو با بررسی خاطرات و رؤیاهای کودکی بیمار، مسائل مربوط به وضعیت روانی کنونی او را کشف می‌کند و آن‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهد، به همین علت ممکن است درمان توسط این رویکرد چندین سال به طول انجامد.
اساتید گرامی و درمانگران محترم جهت کسب اطلاعات بیشتر درخصوص رویکرد روانکاوی می‌توانند پکیج «مجموعه روانکاوی اتوکرنبرگ» را از بنیاد روانکال تهیه و مورد بررسی قرار دهند. این مجموعه شامل سرفصل‌هایی با عنوان نحوه ارزیابی اختلالات، چگونگی شناسایی استراتژی درمان و چهار اصل مدل مصاحبه است. این پکیج هم‌اکنون در وب‌سایت بنیاد روانکال در دسترس همگان قرار دارد.
تأثیر روانکاوی پویشی کوتاه مدت بر اختلال روان‌تنی
روانکاوی پویشی کوتاه مدت فشرده که توسط حبیب دوانلو طراحی و پایه‌گذاری شده است، با افزایش ظرفیت بیمار در خودشناسی مستمر کمک می‌کند تا علائم اختلال روان‌تنی با گذشت زمان کاهش یابد. درمانگران این رویکرد درمانی، نقشی فعال در جلسات درمان دارند، به این معنا که آنان فعالانه مداخلات درمانی خود را در جلسات درمان انجام می‌دهند. درمانگران این رویکرد در فرآیند درمانی خود تلاش دارند تا با افزایش بینش در درمانجویان تجربه هیجانی اصلاح‌کننده‌ای را برای آنان فراهم آورند.
به این ترتیب آن‌ها با یادآوری آسیب‌های قدیمی حل‌وفصل نشده یا سرکوب‌شده سعی می‌نمایند درمانجو را با مشکلات، آسیب‌ها، خشم‌ها، احساس گناه، دلبستگی‌ها و تعارضات روبه‌رو کنند و به او کمک کنند تا با تمام مکانیسم‌های دفاعی خود روبه‌رو گردد، از بیماری خود آگاه شود و درنهایت بتواند اضطراب و استرس خود را مدیریت کند.
اختلال ساکوسوماتیک چه تأثیری بر بدن انسان می‌گذارد؟
ذهن و بدن دو متحد قدرتمند هستند، به این معنا که چگونگی تفکر می‌تواند بر احساسات تأثیر بگذارد و همچنین نوع احساسات نیز می‌تواند بر تفکر انسان مؤثر باشد. بسیاری از بیماران به دنبال راه‌حل و درمانی جهت بهبود مشکلات جسمانی خود هستند، غافل از اینکه ریشه بیماری آن‌ها در روانشان پنهان شده است. ازطرفی سلامت جسمانی با سلامت روان ارتباط معناداری دارد، چراکه مشکلات روانی فاکتور تسریع‌کننده‌ای در مشکلات جسمانی به‌حساب می‌آیند. در اختلال روان‌تنی زمانی پزشک هیچ دلیل جسمانی برای بیماری فرد پیدا نمی‌کند و درمان فیزیکی نیز تأثیری بر بهبودی او ندارد. استرس، اضطراب، شخصیت دوقطبی، افسردگی و شخصیت خود شیفته ازجمله دلایل و عواملی هستند که سبب ایجاد بیماری‌های جسمانی می‌شوند.
در بین این دلایل استرس و اضطراب اصلی‌ترین عامل در ایجاد بیماری‌های جسمانی و بروز اختلال سایکوسوماتیک به‌حساب می‌آید. چراکه هورمون‌های ترشح شده در زمان استرس و اضطراب، می‌تواند بر سیستم قلبی عروقی، سیستم تنفسی و دستگاه گوارش فرد تأثیر بگذارد و زمینه را برای ایجاد بیماری‌های جسمانی مانند آسم، تنگی نفس، مشکلات قلبی عروقی، بیماری‌های عفونی و مشکلات ادراری فراهم نماید. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت اختلالات روانی علاوه‌بر کم کردن کارایی مغز سلامت جسمی فرد را نیز به‌صورت مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهد. هر اختلال روانی راه‌کار درمانی مخصوص به خود را دارد پس بهتر است تا قبل از درگیر شدن جسم اختلالات روانی را شناخته و تحت درمان قرار دهیم.
درمان‌های کاهنده از شدت اختلال سایکوسوماتیک از منظر دارویی و روان‌درمانی
بهترین راه‌حل درمانی اختلال روان‌تنی بعد از تشخیص، مراجعه به متخصص سلامت روان به‌حساب می‌آید. اغلب بیماران آمادگی پذیرش این آگاهی را ندارند که دلیل مشکلات جسمانی آن‌ها عامل روانی است، اما مراجعه به درمانگر می‌تواند برای آنان روشن کند که بسیاری از دردهای مزمن که ریشه در روح و روان دارند، قابل بهبودی هستند. مهمترین تکنیک درمانی در درمان این اختلال مهار و کاهش استرس محسوب می‌شود. اشخاص مبتلا به این بیماری می‌توانند با حضور در کلاس‌های مدیریت استرس قدم بزرگی در مسیر بهبودی خود بردارند. در ادامه به بررسی دیگر راه‌کارهای درمانی اختلال سایکوسوماتیک می‌پردازیم:
- مراجعه به درمانگر و روانشناس: مهمترین کمک و یاری که می‌توان به بیماران روان‌تنی داشت، این است که گوش شنوای خوبی برای آنان باشیم. درمانگران و روانشناسان باتجربه، با شنیدن مشکلات و فشارهایی که یک بیمار تحمل می‌کند می‌توانند به او کمک کنند روند بهبودی خود را تسریع بخشد، همچنین درمانگران با آموزش راه‌های مهار استرس، مدیریت بحران و… به بیمار آموزش می‌دهند در برابر مشکلات خود صبور باشد و تا آنجا که می‌تواند از فشار روانی خود بکاهد.
- رفتار درمانی: رفتاردرمانی شاخته‌ای از علم روانشناسی است که به بیمار کمک می‌کند تا کنترل افکار خود را به‌دست گیرد، به‌این ترتیب فرد بیمار می‌تواند در موقعیت‌های مختلف افکار و احساسات منفی خود را کنترل کند و چالش‌های زندگی را با موفقیت پشت سر بگذارد.
- یوگا درمانی: انجام تمرینات یوگا هر دردی را درمان می‌کند، چراکه این ورزش حرفه‌ای، ذهن را تخلیه می‌کند و سبب می‌شود افکار انسان از هر فکر پوچ و منفی دور شود. این تمرین ورزشی می‌تواند با تقویت کنترل تنفس و حرکات کششی، بدن را در حالت ایده‌آلی قرار دهد و کمک کند تا فرد از فشارهای روحی رها گردد و عضلات و ماهیچه‌های خود را تقویت کند تا درنهایت دردهای موضعی کاهش یابند.
- ماساژ درمانی: استفاده از ماساژ درمانی برای تسکین دردهای سایکوسوماتیک بسیار توصیه شده است، چراکه شل کردن عضلات و رگ‌های عصبی سبب ایجاد آرامش و راحتی خیال می‌گردد.
- دارودرمانی: گاهی تسکین دردهای روان‌تنی با کمک مسکن‌ها امکان‌پذیر است، همچنین در دارودرمانی استفاده از داروهای ضدافسردگی نیز به تسکین دردهای سایکوسوماتیک کمک می‌نماید.
- داشتن یک برنامه ورزشی: سلامت روان با انجام تمرینات ورزشی رابطه مستقیمی دارد، به همین علت اغلب متخصصین به بیماران خود توصیه می‌کنند برای جلوگیری یا درمان افسردگی و بهتر نمودن حالات روحی خود ورزش روزانه را فراموش نکنند. داشتن یک برنامه منظم ورزشی علاوه‌بر تقویت روحیه سبب آرامش ذهنی و رهایی از علائم بیماری سایکوسوماتیک می‌گردد.
- گروه درمانی: در فرآیند گروه درمانی معمولاً با حذف سؤال «چرا فقط من» به اختلال پاسخ داده می‌شود و کمک می‌شود تا فرد بیمار درک بهتری از مشکلات خود به‌دست آورد، چراکه او با بیماران دیگری که تجربه مشابهی با او دارند آشنا می‌گردد و درنهایت سطح ارتباطات و اجتماعی او افزایش می‌یابد.
خلاصه و جمع‌بندی
این روزها استرس‌های محیط کار و اضطراب‌های شرایط اجتماعی سبب شده است تا هرکدام از ما تنش‌ها و نگرانی‌های فراوانی را تحمل کنیم. همچنین فشارهای روحی و روانی در پشت‌سرگذاشتن چالش‌های زندگی زمینه را برای ایجاد حالات روانی ناخوشایند فراهم نموده است. بنابراین اگر احساس می‌کنید بعد از گذراندن یک دوره فشار روحی سخت دچار دردهای فیزیکی شده‌اید، آن را جدی بگیرید و سریعاً جهت بررسی با یک درمانگر ملاقات داشته باشید. ما در این مطلب تلاش کردیم تا اختلال روان‌تنی و دلایل ابتلا به آن را مورد بررسی قرار دهیم، همچنین راه‌های جلوگیری از بروز این عرضه و راه‌حل‌های درمانی آن را شرح دادیم.
ابتلا به اختلال سایکوسوماتیک می‌تواند روال طبیعی زندگی فرد بیمار را مختل نماید و او را با مشکلات فراوانی روبه‌رو گرداند. بنابراین پیشنهاد می‌شود درصورت داشتن هرکدام از نشانه‌های این بیماری با متخصص اعصاب و روان در ارتباط باشید تا بتوانید سلامت خود را به‌دست آورید. در پایان لازم است مجدداً خدمت اساتید گرامی و روانشناسان ارجمند «ابر پکیج الماس» را معرفی نماییم. اگر قصد دارید در زمینه تمام مباحث آموزش روانشناسی اطلاعات مفید و کاملی کسب نمایید، پیشنهاد می‌کنیم این پکیج را از بنیاد روانکال تهیه و مورد بررسی قرار دهید.
محصول ویژه روانکال
