پرورش کودک سالم از منظر روانشناختی و ذهنی

تمام تلاش‌ها و فعالیت‌هایی که والدین برای تربیت فرزندان خود انجام می‌دهند مستقیماً بر شکل‌گیری شخصیت آن‌ها تأثیر می‌گذارد. آموزش و تربیت کودک سالم اگرچه در نگاه اول سخت و دشوار به‌نظر می‌آید، اما با وجود راه‌کارهای صحیح و اصولی نه‌تنها ساده و انجام شدنی می‌گردد بلکه لحظات شیرینی برای والدین و کودکان فراهم می‌آورد. باتوجه به اینکه کودک در هر دوره سنی مراحل رشدی مختلفی را پشت سرمی‌گذارد، والدین وظیفه دارند در جهت رشد اجتماعی، عاطفی و ذهنی او اقدامات مؤثری انجام دهند.

پرورش کودک سالم از منظر روانشناختی و ذهنی شامل سبک‌های متفاوت فرزندپروری می‌شود. هرکدام از این سبک‌ها تأثیرات منحصربه‌فردی بر روان و شخصیت کودکان می‌گذارد که در این مطلب قصد داریم این تکنیک‌ها را در کنار یکدیگر مورد ارزیابی قرار دهیم. مسلماً تربیت فرزند سالم هم از لحاظ جسمی و هم از لحاظ روانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، بنابراین لازم است تمام والدین با این تکنیک‌ها آشنا شوند و آن‌ها را در روند تربیتی فرزندشان به‌کار گیرند.

فرزندپروری چیست و انواع سبک‌های آن کدام است؟

تمام تکنیک‌ها، راه‌حل‌ها، دیدگاه‌ها و شیوه‌هایی که هرکدام از والدین برای تربیت فرزندان خود انتخاب می‌کنند فرزندپروری محسوب می‌شوند. رشد سالم و تربیت صحیح کودکان به عوامل متعددی بستگی دارد که سلامت روان آنان را تضمین می‌نماید. استفاده از سبک‌های صحیح پرورش کودک سالم به والدین این امکان را می‌دهد که تا با ایجاد تعامل با فرزندان خود در شرایط مختلف و دوره‌های متفاوت زندگی بهترین تصمیم و شیوه را جهت مدیریت و پرورش کودکان خود اتخاذ کنند. شیوه‌ها و نحوه تربیت کودکان بسیار متنوع است و البته اشتراکات زیادی نیز با یکدیگر دارند.

به‌طورکلی براساس پژوهش‌هایی که روانشناسان انجام داده‌اند و باتوجه به دو عامل «محبت» و « کنترل» والدین، فرزندپروری در چهار سبک متفاوت دسته‌بندی می‌شود که هرکدام شامل ترکیبی از استراتژی‌های مختلف برای تربیت کودک می‌شوند. هرکدام از این چهار سبک‌ در زمینه نظم، برقراری ارتباط، انتظارت و بیان احساسات و عواطف با یکدیگر متفاوت هستند. اساتید گرامی و روانشناسان محترم می‌توانند با تهیه «پکیج پرورش کودک سالم» از بنیاد روانکال به‌صورت مفصل درخصوص پرورش کودک مطالعات عمیق‌تری انجام دهند. این پکیج هم‌اکنون در وب‌سایت روانکال کالج در دسترس علاقمندان قرار گرفته است. در ادامه این بخش به بررسی هرکدام از رویکردهای تربیتی در این حوزه می‌پردازیم پس با ما همراه باشید.

سبک فرزندپروری سهل‌گیرانه

این سبک فرزندپروری، شیوه والدینی است که بر رفتار و عملکرد فرزندان خود کنترل کمی دارند و در مقابل محبت بیش‌از اندازه‌ای را نثار آن‌ها می‌کنند. این والدین به فرزندان خود اجازه انجام هرکاری را می‌دهند و راهنمایی‌های محدودتری را به آن‌ها ارائه می‌دهند. به‌طورکلی از والدین سهل‌گیر نمی‌توان انتظار تربیت کودک سالم داشت، این افراد در شیوه تربیتی خود راه و روش‌های زیر را درپیش می‌گیرند:

• در روند زندگی آن‌ها هیچ قانونی وجود ندارد یا گاهی به‌صورت جزئی قانونی درنظر گرفته می‌شود.
• تصمیم‌گیری را برعهده فرزندان خود می‌گذارند و فرصت تجربه را برای آن‌ها فراهم می‌آورند.

• اغلب فرزندان در این خانواده‌ها اجازه انجام هرکاری را دارند.
• هدایت و راهنمایی کمتری در این خانواده‌ها دیده می‌شود.
• دخالت کمتری در امورد فرزندان دارند و اجازه می‌دهند آن‌ها خود راه‌حل مشکلشان را کشف کنند. این والدین تنها در زمانی که مشکل جدی رخ می‌دهد خود را در امورد مشارکت می‌دهند.
• برخوردی گرم با کودکان خود دارند و اغلب آن‌ها را مورد حمایت خود قرار می‌دهند.
• در روابط خود بخشنده، مهربان و ملایم هستند و در بیشتر مواقع از هر خطایی به سرعت عبور می‌کنند.
• در زمان اشتباه کودکان خود از اصطلاحاتی مانند «بچه است دیگر» استفاه می‌کنند.
• والدینی دلسوز هستند و در برخورد با کودکان خود پیامدهای رفتاری را جدی نمی‌گیرند.
• مشکلات کودک را می‌شنوند اما هیچ تلاشی برای رفع آن‌ها نمی‌کنند.
• در زمان اعمال محدودیت برای فرزندانشان، با اصرار آن‌ها سریع نظر خود را برمی‌گردانند.
• والدین سهل‌گیر در بیشتر مواقع نقش دوست را برای فرزندان خود ایفا می‌کنند.
• انتظارات در این سبک یا وجود ندارد یا در پایین‌ترین سطح خود قرار دارد.

سبک فرزندپروری مقتدرانه

والدینی که در تربیت کودک خود مقتدرند، افرادی منطقی با انتظارات مشخص و شفافی هستند. این والدین در پرورش کودک سالم قوانینی را وضع می‌کنند و پیامدهای عدم رعایت قوانین را به‌صورت منظم اجرا می‌نمایند، اما به احساسات کودک در هر موقعیتی توجه می‌کنند. کودکان در این محیط تربیتی تمایل به نظم‌دهی دارند و تصور می‌شود این سبک تربیتی برای آنان مفیدتر است. سبک فرزندپروری مقتدرانه که با کنترل زیاد و همچنین محبت زیاد همراه است، ویژگی‌های زیر را دارد:

• جهت تربیت کودکان قوانینی وضع می‌شود و در این قرانین به احساسات کودک توجه می‌گردد.
• قوانین انضباطی وضع شده دلایل روشنی دارند که درصورت عدم رعایت پیامدهای آن را اجرا می‌کنند.
• در این محیط‌های تربیتی ارتباط با فرزندان زیاد است و متناسب با سن و درک آن‌ها انجام می‌گیرد.
• والدین مقتدر حمایت‌گران و مراقبان خوبی هستند.
• انتظارات و اهداف در این خانواده‌ها به وضوح بیان شده است و فرزندان در تعیین اهداف خود نقش دارند.
• با ایجاد یک رابطه مثبت و حفظ آن انرژی بالایی برای جلوگیری از بروز مشکلات رفتاری صرف می‌شود.
• از راه‌کارهای مؤثر در تربیت فرزندان بیشتر استفاده می‌گردد.
• دلایل قوانین وضع شده را توضیح می‌دهند و از پاداش و تشویق کودکان استفاده می‌کنند.
• انتظارات و اهداف مهم و روشنی در محیط خانواده ایجاد می‌کنند.
• مفهومی صحیح و منطقی از آزادی مشخص می‌کنند.

سبک فرزندپروری مستبدانه

والدین مستبد، افرادی هستند که بر رفتار کودک خود کنترل زیادی دارند و در مقابل محبت کمی به او ابراز می‎کنند. این والدین که رفتارهایی منظم و منضبط دارند اغلب والدین کنترل‌گر نامیده می‌شوند و متأسفانه موفقیت چندانی در پرورش کودک سالم ندارند.

در شیوه فرزندپروری این والدین معمولاً راه‌ و رسم زیر در پیش گرفته می‌شود:

• ارزش بسیار بالایی برای نظم و انضباط در محیط خانواده قائل هستند.
• سبک انضباطی خشکی دارند که اغلب هیچ توضیح یا صحبتی برای آن ارائه نمی‌دهند.
• برای این والدین تنبیه یک فرآیند تربیتی معمول و متداول است و در برابر اشتباهات فرزندان از تنبیه و مجازات استفاده می‎کنند.
• قوانین خانه سختگیرانه وضع شده است و دلیل روشنی برای آن‌ها بیان نمی‌شود و بدون درنظر گرفتن نظر کودکان پیامدهای آن را برای کودک اعمال می‌کنند.
• فرزندان تحت کنترل شدید والدین هستند و از آزادی کمتر و محدودتری برخوردار هستند.
• ارتباط بین والدین و فرزندان اغلب یک‌طرفه است و در عین حال مراقبت و حمایت کمتری ازسوی والدین صورت می‌گیرد.
• رفتار با فرزندان بدون انعطاف است و درمقابل انتظارات بالایی از آنان دارند.
• برای احساسات و هیجانات کودک ارزش کمتری قائل هستند.
• اهل گفتگوی منطقی با کودک خود نیستند و معتقدند فرزند باید تمام قوانین را بدون چون و چرا اجرا کند. این والدین در برابر اعتراض فرزندشان می‌گویند «چون من می‌گویم».
• صمیمیت و عاطفه کمتری بین والدین و کودکان در خانواده‌های مستبد وجود دارد.
• اغلب والدین بر روی اطاعت کودکان تمرکز می‌کنند و به آن‌ها اجازه نمی‌دهند وارد بحث‌ها شوند.

سبک فرزندپروری طردکننده

والدین طردکننده کنترل کم و همچنین محبت کمی به فرزندان خود دارند و کاملاً از آن‌ها دور هستند. به‌عبارتی می‌توان گفت والدین با این سبک تربیتی کاری به کار کودکان خود ندارند و نسبت به وضعیت فرزند خود و مراحل رشدی او اطلاعات کمی دارند. این والدین انتظار دارند کودک خود بزرگ شود و در روند تربیتی خود هیچ نظم یا قانونی را درنظر نمی‌گیرند. به‌طورکلی والدین طردکننده اغلب از مشکلات و مسائل مهمی مانند اعتیاد، بیکاری، بیماری، مشکلات مالی، افسردگی و… رنج می‌برند. کودکانی که تحت نظارت این والدین تربیت می‌شوند نه‌تنها از مراحل تربیت کودک سالم بهره‌مند نیستند بلکه به دلیل عدم دریافت هدایت کافی همواره ترس از طرد شدن دارند و از اعتمادبه‌نفس پایینی برخوردار هستند.

راه و روش تربیتی والدین طردکننده به‌صورت زیر است:

• قوانین تربیتی زیادی در خانه ندارند و در مقابل انتظارات کمی از فرزندان خود دارند.
• در خانواده‌هایی با این سبک کودکان اجازه انجام هر کاری را دارند و هیچگونه مراقبتی از آن‌ها صورت نمی‌گرد.

• ارتباط بین والدین و فرزندان بسیار محدود است، درنتیجه اطلاعات کمی از وضعیت کودکان در دست پدر یا مادر وجود دارد.
• در خانواده‌هایی با این سبک تربیتی هیچ نظم خاصی مشاهده نمی‌گردد و والدین فرصتی برای رسیدگی به امور فرزندانشان صرف نمی‌کنند، این والدین انتظار دارند کودک خودش بزرگ شود .
• به نیازهای عاطفی فرزندان توجهی نمی‌شود و اغلب والدین از کودک خود غفلت می‌کنند. البته در بیشتر مواقع این غفلت غیرعمدی اتفاق می‌افتد.

سبک‌های مختلف فرزندپروری چگونه بر روان و تربیت کودکان اثر می‌گذارد؟

هرکدام از سبک‌های فرزندپروری اثرات متفاوتی بر روان کودکان و نوع شکل‌گیری شخصیت آن‌ها می‌گذارد. آگاهی از هرکدام از شیوه‌های پرورش کودک سالم این امکان را به والدین می‌دهد تا تصمیم‌گیری‌های بهتر و آگاهانه‌تری در شرایط چالش‌برانگیز بگیرند. معمولاً والدین موفق ترجیح می‌دهند ترکیبی از سبک‌های فرزندپروری را استفاده کنند و چهار روش تربیت را به‌صورت یک پیوستار درنظر می‌گیرند. البته لازم به ذکر است تعداد معدودی از والدین هستند که تنها یک سبک را برای تربیت فرزندان خود انتخاب می‌کنند؛ بنابراین ممکن است پدر و مادر مستبدی را ببینید که برخلاف تصور حمایت‌گر و مراقبت‌کننده باشد. در ادامه این بخش برای درک بهتر تأثیرات هر سبک تربیتی به بررسی ویژگی‌های روانی و نوع تربیت کودکان در هر سبک فرزندپروری می‌پردازیم.

اساتید گرامی و روانشناسان محترم جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سبک‌های مختلف فرزندپروری و تأثیرات آن بر روان کودکان می‌توانند «پکیج کامل روانشناسی کودک و خانواده» را از بنیاد روانکال تهیه نمایند. در این پکیج که شامل مجموعه پرورش کودک از تولد تا نوجوانی می‌شود به مهمترین نکات تربیت کودک سالم پرداخته شده است.

کودک تربیت شده با سبک فرزندپروری سهل‌گیرانه

کودکان تربیت شده با سبک سهل‌گیرانه یا سبک تربیتی آسان‌گیر، اعتمادبه‌نفس پایینی دارند و ممکن است عزت‌نفس پایینی نیز داشته باشند. این کودکان اغلب دارای مشکلات رفتاری هستند چراکه از منبع قدرتمندی آموزش ندیده‌اند. عدم کنترل و هدایت والدین سهل‌گیر سبب می‌شود فرزندان آن‌ها در زمان مناسب نتوانند هیجانات خود را کنترل کنند و بازداری رفتاری داشته باشند. این کودکان اغلب دچار مشکلاتی مانند افت تحصیلی، فرار از مدرسه یا اضافه‌ وزن می‌شوند.

کودک تربیت شده با سبک فرزندپروری مقتدرانه

پرورش کودک سالم با سبک تربیت مقتدرانه رابطه تنگاتنگی دارند، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت این سبک ارتباط زیادی با سلامت روان و رشد روانی و عاطفی کودک دارد. کودکانی که در خانواده‌هایی با این سبک رشد می‌کنند در بزرگسالی افرادی مسئولیت‌پذیر و مستقل هستند و عملکرد موفقیت‌آمیزی خواهند داشت؛ چراکه به دلیل داشتن مهارت تصمیم‌گیری درست، در تصمیمات مهم انتخاب مناسب‌تری دارند. این کودکان افرادی شاد و موفق هستند و از بیان احساسات و نظرات خود به‌صورت آزادانه رفتار می‌کنند.

کودک تربیت شده با سبک فرزندپروری مستبدانه

کودکان رشد کرده در محیط مستبدانه به دلیل ترس از عواقب رفتار و اعمال خود مانند تنبیه یا سرزنش، اغلب از والدین خود اطاعت می‌کنند. این کودکان که در معرض خطر مشکل در حرمت نفس هستند دچار خودکم‌بینی می‌گردند، چراکه نظرات آن‌ها بی‌ارزش شمرده می‌شود. کودکان در خانواده‌های مستبد، پرخاشگر و کینه‌جو هستند و در آینده از حل مسائل منطقی عاجز می‌شوند. همچنین این کودکان در برخورد با مسائل و مشکلات به‌شکل هیجانی و با پرخاشگری واکنش نشان می‌دهند. اتفاق ناگواری که در این شیوه تربیتی رخ می‌دهد دروغ و پنهان‌کاری کودکان به‌حساب می‌آید، چراکه آن‌ها برای جلوگیری از تنبیه و مجازات والدین خود از گفتن حقیقت اجتناب می‌کنند.

کودک تربیت شده با سبک فرزندپروری طردکننده

یکی از مخرب‌ترین و آسیب‌زاترین سبک‌های تربیت فرزند، فرزندپروری طردکننده محسوب می‌شود. این شیوه که اثرات بلند مدتی بر روان کودکان برجا می‌گذارد آن‌ها را با مشکلات و چالش‌های سختی روبه‎رو می‎نماید. کودکان در این خانواده‌ها مرتباً با عزت‌نفس داشتن و ارزشمند بودن یا نبودن خود درگیر هستند و به‌دنبال آن شادی کمتری در زندگی تجربه می‌کنند. همچنین کودکان رشد کرده با سبک طردکننده با مشکلات رفتاری بیشتری نسبت به دیگر کودکان روبه‌رو می‌شوند و اغلب دچار عملکرد تحصیلی ضعیفی خواهند شد. کودکان طردشده در بزرگسالی اعتمادبه‌نفس پایینی دارند و دچار شخصیتی اجتنابی، افسرده‌خو و ناامید می‌گردند. همچنین به دلیل داشتن ترس از طرد شدن، از دیگران اجتناب می‌کنند و تمایلی به نزدیکی به آن‌ها را ندارند.

یک کودک سالم ازلحاظ روانی چه ویژگی‌هایی دارد؟

کودک سالم، کودکی است که از تمام جنبه‌های زیستی، اجتماعی و روانی بهره‌مند شده است و هرکدام از مراحل رشدی خود را با موفقیت پشت سرگذاشته است. این کودکان که افرادی سازگار هستند در بزرگسالی قابلیت همدلی کردن با دیگران را دارند و از انزوا به دور هستند؛ همچنین آن‌ها می‌توانند از تمام بحران‌های مختلف زندگی خود عبور کنند. به‌طورکلی کودکانی که تحت فرآیند تربیت کودک سالم قرار گرفته باشند، از ویژگی‌های مهمی برخوردار هستند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• این کودکان افرادی امیدوار هستند و «نمی‌توان» یا «محال» است برای آن‌ها معنی ندارد.
• افرادی شاد و پر از شور و شوق هستند که به همه امور احساسی خوشایند و دلگرم‌کننده دارند.
• دارای عزت‌نفس کافی هستند و در دوران تحصیلی دچار افت تحصیلی، کم‌رویی یا خجالت نمی‌شوند.
• دیگران را دوست دارد و به معاشرت با آن‌ها علاقمند است.

روش‌هایی برای داشتن فرزند سالم کدام است؟

اولین شرط برای داشتن یک فرزند سالم وجود والدین آگاه و دانا به‌شمار می‌آید. اگر قصد دارید افرادی سالم تحویل جامعه آینده دهید، باید محیطی امن برای آن‌ها ایجاد کنید. اگر احساس می‌کنید از اختلال روانی رنج می‌برید، قابلیت کنترل خشم خود را ندارید یا به مواد مخدر یا روانگردان اعتیاد دارید، بهتر است قبل از فرزندآوری این مشکلات را برطرف نمایید تا خود را برای پرورش کودک سالم آماده نمایید. به‌طورکلی برای داشتن فرزند سالم می‌توانید راه‌کارهای زیر را سرلوحه شیوه‌های تربیتی خود کنید:

• محبت بی‌قید و شرط خود را نثار آن‌ها نمایید.
• محیط خانه را امن و مطمئن کنید.
• درصورتی که مرتکب خطا شدند با اظهار نظرهای کنایه‌آمیز با آن‌ها برخورد نکنید.
• فعالیت‌ها و رفتارهای آن‌ها را تحسین کنید.
• گاهی با آن‌ها هم‌بازی شوید.

علائم هشدار دهنده اختلالات روحی در کودکان از منظر روانشناسی

متأسفانه این روزها در بین کودکان اختلالات روانی بسیاری مشاهده می‌شود که مهمترین آن‎ها اضطراب، اختلال رفتاری و خلقی یا مصرف مواد مخدر به‌حساب می‌آید. طبق پژوهش‌های انجام شده اختلالات روانی در بزرگسالی از دوران کودکی و نوجانی آغاز می‌شود اما به‌دلیل شناسایی دشوار این مشکلات، اغلب به‌موقع درمان نمی‌شوند. اما هر اختلال روانی در دوران کودکی با علائم و نشانه‌هایی همراه است که اگر والدین با آن‌ها آشنا باشند می‌توانند فرزندشان را به دنیای عادی بازگردانند.

روانشناسان گرامی برای آشنایی با نحوه شناسایی اختلالات روانی کودکان می‌توانند «پکیج مجموعه مشاوره تخصصی کودک و بازی درمانی» تهیه شده توسط بنیاد روانکال را تهیه نمایند. این پکیج شامل فیلم جلسات مشاوره با کودک، تکنیک‌های بازی درمانی، ارتباط مؤثر با کودک، روش‌های قصه‌گویی در مشاوره کودک و… می‌شود. برای تهیه این مجموعه هم‌اکنون می‌توانید به وب‌سایت بنیاد روانکال مراجعه نمایید.

برای تربیت کودک سالم بهتر است از علائم اختلالات روانی کودکان مطلع باشید و درصورت مواجهه باهرکدام از آن‌ها به روانشناس یا مشاور باتجربه مراجعه نمایید. مهمترین علائم این اختلالات در کودکی عبارتند از:

• اضطراب و نگرانی‌ها دائمی دارند.
• کابوس‌های دائمی شبانه دارند.
• افت تحصیلی، نمرات کم علی‌رغم تلاش زیاد، همچنین کوتاهی در انجام تکالیف مدرسه در روند فعالیت درسی آن‌ها دیده می‌شود.
• سرپیچی دائم از رفتن به مدرسه یا شرکت در فعالیت هم‌سالان از خود نشان می‌دهند.
• بی‌قراری، بیش‌فعالی و ناآرامی دائمی دارند.
• پرخاشگری و بداخلاقی همیشگی دارند.
• افسردگی، غم و زود رنجی در رفتار آن‌ها قابل مشاهده است.

بهترین سبک فرزندپروری در حوزه پرورش کودک سالم کدام است؟

همانطور که در قسمت‌های قبل اشاره شد بهترین رویکرد در تربیت کودک سالم سبک فرزندپروری مقتدرانه به‌حساب می‌آید. محققان و پژوهش‌گران حوزه تربیت کودک عقیده دارند فرزندپروری مقتدرانه پیوسته، با بهترین نتایج در رشد روانی کودکان همراه است. البته شیوه تربیتی هرکدام از والدین فقط در یک سبک یا گروه قرار نمی‌گیرد، بنابراین اگر شما گاهی ویژگی‌های سهل‌گیرانه دارید و گاهی ویژگی‌های مقتدرانه، ناامید یا ناراحت نباشید. شما با انجام تمارین مختلف می‌توانید به یک پدر یا مادر حمایت‌کننده تبدیل شوید و بهترین روش‌ها را برای تربیت فرزندان خود درپیش گیرید.

پرورش کودک سالم جز با همکاری والدین، فداکاری و تعهد به سرانجام نمی‌رسد. همچنین اگر قصد دارید مادران و پدران موفق و سالمی ازلحاظ روانی به جامعه تحویل دهید بهتر است امروز با کودکان خود ارتباط مؤثر و مثبتی ایجاد کنید و راه‌ورسم تربیت صحیح را فرابگیرید.

راه‌حل‌های حمایت‌کننده در تربیت کودکان سالم

اختلالات عاطفی، رفتاری و روانی کودکان بسیار متعدد و گوناگون است، به همین علت روانشناسان و محققین دیدگاه‌ها و پژوهش‌های مختلفی در این خصوص ارائه داده‌اند. چراکه کودکانی که در معرض خطر مشکلات رفتاری، سازگاری یا عاطفی هستند درصد بالایی از جوانان فردا را تشکیل خواهند داد. اگر والدین، بزرگسالانی عاقل باشند و از هیچ اختلال روانی رنج نبرند و همچنین خود در خانواده احساس امنیت نمایند می‌توانند محیطی سالم و امن برای کودکانشان فراهم نمایند. زمانی که پدر و مادر به اندازه کافی ایمن باشند می‌توانند تعامل عاطفی مناسبی با کودکان خود برقرار کنند.

وجود بهداشت روانی از تولد تا بزرگسالی مقوله‌ای بسیار مهم است که نقش زیادی در ارتقای سطح سلامت روانی کودکان و جلوگیری از ایجاد اختلالات روانی در آن‌ها ایفا می‌کند. مراحل رشد کودکان تا سنین نوجوانی شامل نوعی رشد نیافتگی است که سبب می‌گردد کودکان در این دوره سنی برای تأمین سلامت روان خود به حمایت والدین نیاز پیدا نمایند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت براساس این دیدگاه تربیت کودک سالم تنها در خانواده‌ای امکان‎پذیر است که کارکردی بهنجار دارند، از کمبود عاطفه رنج نمی‌برند و از محبت افراطی به دور هستند. درغیر این‌صورت اگر کودک در محیط خانواده احساس امنیت نداشته باشد و حمایتی از سوی والدین دریافت نکند دچار وابستگی شدید، برانگیختگی حسادت، اضطراب و عدم اعتمادبه‌نفس می‌شود.

اساتید گرامی و روانشناسان محترم جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بهداشت روانی خانواده، پرورش کودک سالم، کنترل خشم و اضطراب و دیگر شاخه‌های تخصصی در حوزه روانشناسی می‌توانند «پکیج الماس» را از بنیاد روانکال تهیه و مطالعه نمایند. در این پکیج که هم‌اکنون در وب‌سایت روانکال کالج در دسترس همگان قرار دارد به تمام مباحث حوزه روانشناسی به‌صورت مفصل پرداخته شده است.

پرورش کودک سالم چه اثرات عمیق و مثبتی بر توانایی ذهنی کودکان می‌گذارد؟

 زمانی که کودک نسبت به دنیای اطراف خود به درک و نگرش دست ‌یابد و بتواند نسبت به اتفاقات پیرامون خود واکنش نشان دهد، رشد ذهنی او درحال پرورش است. فرآیند رشد ذهنی کودکان از همان لحظات بدو تولد با احساس محیط غریب و ناآشنای اطرافشان آغاز می‌گردد. سپس با گذشت زمان رشد ذهنی از این مراحل ساده عبور می‌کند و وارد مراحل پیچیده‌تری می‌گردد و درنهایت سبب تقویت مهارت‌هایی مانند حل مسئله، مهارت حافظه، تنظیم هوش هیجانی، تعاملات اجتماعی بالا و… می‌گردد.

ازنظر «پیاژه» رشد ذهنی کودک به میزان دخل و تصرف او از محیط پیرامونش بستگی دارد و کودکان برای آموزش و بالا بردن توانایی‌های ذهنی باید در این محیط به جستجو بپردازند و با رویدادهای مختلف روبه‌رو گردند. به‌طورکلی کودک در روند رشدی خود چیزهایی را یادمی‌گیرد که از راه مشاهده در طبیعت به‌دست آورده باشد. بهبود رشد ذهنی کودکان رابطه تنگاتنگی با تربیت اصولی و سالم آن‌ها دارد و والدین با توجه به نقش هرکدام از این اصول تربیتی می‌توانند اثرات عمیق و مثبتی بر روان کودکان خود ایجاد کنند. مهمترین اقداماتی که والدین در این مسیر رشدی می‌توانند انجام دهند عبارتند از:

• حمایت عاطفی از کودکان که سبب بالا رفتن حس اعتمادبه‌نفس و انعطاف‌پذیری در آن‌ها می‌گردد.
• قرار دادن کودکان در معرض تجربه‌های جدید که سبب افزایش کنجکاوی، خلاقیت و مهارت‌های تفکر انتقادی می‌گردد.
• ایجاد تعامل اجتماعی با والدین و گروه هم‌سالان که سبب بالا رفتن مهارت‌های اجتماعی و یادگیری مدیریت احساسات می‌گردد.

• انجام بازی با کودکان که منجر به افزایش رشد شناختی، اجتماعی و عاطفی کودکان می‌گردد.
• انجام ورزش و فعالیت‌های بدنی که سبب بهبود جریان خون و اکسیژن ‌رسانی به مغز می‌گردد و منجر به افزایش تمرکز حافظه و توسعه عملکردهای شناختی آن‎ها می‌شود.
• خواندن کتاب که علاوه‌بر گسترش دایره واژگان و لغات کودکان سبب پرورش تخیل و خلاقیت آن‌ها می‌گردد و رشد شناختی آن‌ها را بالا می‌برد.

خلاصه و جمع‌بندی

تربیت کودکان یکی از وظایف مهم و حیاتی است که برعهده همه والدین است، بنابراین پدرها و مادرها باید تلاش کنند تا در انجام این وظیفه مهم به نسخه بهتری از خود تبدیل شوند. پرورش کودک سالم فرآیندی است که در طول سال‌های کودکی تا نوجوانی و جوانی ادامه دارد، پس والدین باید برای این پروسه تربیتی طولانی مدت اطلاعات لازم را کسب نمایند و شیوه برخورد صحیح در موقعیت‌های مختلف را بیاموزند. در هر خانواده‌ای هرکدام از والدین شیوه و سبک مخصوص به خود را در فرزندپروری اجرا می‌کنند و این به آن معنی نیست که سبک‌های تربیتی هرکدام از آن‌ها موفق‌آمیز یا غلط بوده‌اند.

بهترین راه‌حلی که والدین می‌توانند نسبت به شیوه تربیتی خود مطلع شوند این است که از خود سؤال کنند «من چگونه والدی هستم؟» سپس با بررسی سبک‌های فرزندپروری مقتدرانه، سهل‌گیرانه، مستبدانه و طردکننده شیوه تربیتی خود را ارزیابی کنند و نقاط قوت و ضعف خود را پیدا کنند. همانطور که در این مطلب مشاهده نمودید سبک مقتدرانه بهترین و مؤثرترین شیوه تربیت کودک سالم است. بنابراین شما والدین گرامی با بهره‌مندی از ویژگی‌ها و راه‌کارهای این سبک می‌توانید فرزندانی مسئولیت‌پذیر و با اعتمادبه‌نفس بالا تربیت نمایید و جوانان موفقی را در آینده تحویل جامعه دهید. سلامت روان کودکان شما در گرو سبک تربیتی شما است، پس برای انجام هرچه بهتر و موفق‌تر این وظیفه مهم بهتر است اطلاعات خود را افزایش دهید و در جهت ارتقاء سطح تربیتی خود تلاش نمایید.