افراد سمی و مضر را چگونه شناسایی کنیم؟

افراد سمی و مضر چه کسانی هستند و ارتباط با آن‌ها چه پیامدهایی را به‌دنبال دارد؟

افرادی که دائماً با رفتار نامناسب خود زمینه را برای ناراحتی و دلخوری طرف مقابل خود فراهم می‌آورند را افراد سمی می‌نامند. این اشخاص با رفتار و گفتار خود موجب وارد آمدن آسیب‌های روانی و جسمانی به دیگران می‌شوند. این افراد که ممکن است خود از اختلالاتی مانند اختلال شخصیت رنج ببرند، اضطراب و زخم‌های خود را به دیگران منتقل می‌کنند، چراکه آن‌ها اغلب در گذشته با مشکلاتی مواجه بوده‌اند که نتوانسته‌اند آن مشکلات را حل نمایند و به راحتی از بحران‌های زندگی عبور کنند. بنابراین آن‌ها از رفتارهای مضر و سمی به‌عنوان یک واکنش مقابله‌ای استفاده می‌کنند. دقت داشته باشید افراد سمی از آزاردهنده بودن و مضر بودن رفتار و گفتار خود بی‌اطلاع هستند و مدام به‌صورت ناخواسته دیگران را تحت فشار قرار می‌دهند.

رابطه با یک آدم سمی می‌تواند زمینه را برای ایجاد اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب فراهم آورد؛ همچنین تداوم رابطه با این افراد ممکن است ابعاد گوناگون زندگی هرکدام از ما مانند روابط اجتماعی، شخصی و خانوادگی را تحت تأثیر قرار دهد. به همین علت لازم است افراد Toxic را شناسایی کنیم و حد و مرز ارتباط با آن‌ها را مشخص نماییم تا بتوانیم سلامت روان خود را حفظ و از بروز پیامدهای منفی و مخرب جلوگیری کنیم. در ادامه لازم است خدمت دانشجویان رشته روانشناسی «پکیج اصول مشاوره ویژه دانشجویان روانشناسی» را معرفی نمایید. در این مجموعه که توسط بنیاد روانکال تهیه و ارائه می‌گردد، به مبحث «اضطراب در تیپ های شخصیت با متد شناختی رفتاری» پرداخته شده است.

افراد سمی چه ویژگی‌هایی دارند؟

همه ما در زندگی خود حداقل با یک فرد سمی تعامل و معاشرت داشته‌ایم و ممکن است در بازی‌ها و رفتارهای سمی آن‌ها گرفتار شده باشیم. ارتباط با این یک فرد تاکسیک می‌تواند مانند تار عنکبوت بر تمام وجود ما پیچیده گردد و تمام انرژی، زمان و اعتمادبه‌نفس ما را قربانی کند. بنابراین لازم است ویژگی این افراد را بدانیم و تا حد امکان از ارتباط نزدیک با آن‎ها دوری کنیم. در ادامه مطلب قصد داریم ویژگی افراد سمی را بررسی نماییم، قبل از آن لازم است «پکیج کامل شخصیت شناسی» را خدمت اساتید گرامی و روانشناسان ارجمند معرفی نماییم.

در این پکیج که هم‌اکنون در وب‌سایت بنیاد روانکال در دسترس قرار دارد به موضوعاتی مانند آشنایی با ویژگی‌های خلقی و شخصیتی باتوجه به زبان بدن، آشنایی با تکنیک‌های کاربردی در تحلیل شخصیت سریع، تفسیر چهره مراجعین مختلف و توضیح ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها و… اشاره شده است.

 افرادی به شدت خودخواه هستند

یکی از بارزترین ویژگی‌های افراد سمی ، خودخواه بودن آن‌ها به‌شمار می‌آید؛ آن‎ها بدون توجه به نیازهای اطرافیان خود تنها به خواسته‌ها و نیازهای خود اهمیت می‌دهند. این افراد ممکن است به‌ ظاهر دوستداشتنی به نظر برسند اما در تعاملات و روابط خود هیج توجهی به خواست دیگران ندارند و تنها خواست خود را اولویت قرار می‌دهند.  

افراد حسودی هستند

افراد تاکسیک هیچگاه از موفقیت شما خوشحال نمی‌شوند و از پیشرفت شما در زمینه‌های مالی، شغلی و تحصیلی ناراضی و ناراحت می‌شوند و تصور می‌کنند خودشان لیاقت رسیدن به آن موقعیت را داشته‌اند. همچنین یک فرد سمی از شکست و عدم موفقیت افراد زندگی خود خوشحال می‌گردد، بنابراین وجود آن‌ها می‌تواند مانند مانعی بر سر راه موفقیت هرکدام از ما به‌حساب آیند.

افرادی پرادعا هستند

پرادعا بودن افراد سمی ویژگی شخصیتی آن‌ها را به افراد خودشیفته نزدیک کرده است، درنتیجه آن‌ها احساس می‌کنند شخصیت بالا و قابل ستودنی دارند. بنابراین نمی‌توان از این افراد توقع همدردی و همدلی داشته باشیم چراکه آن‌ها دیگران را مانند یک شئ یا کالا می‌بینند. یکی از مهمترین و بارزترین رفتاری که افراد تاکسیک خودشیفته از خود نشان می‌دهند این است که در هر زمینه‌ای ادعا می‌کنند تخصص و اطلاعات دارند.

افرادی بسیار بدجنس هستند

افراد Toxic انسان‌هایی هستند که می‌توانند راه‌های موفقیت شما را سد کنند و کاری انجام دهند تا شما به موقعیت قبلی خود بازگردید و راکد بمانید. شناسایی این افراد که راه رسیدن به موفقیت را برای شما پیچیده می‌کنند کمی سخت است و گاهی ممکن است جدایی از آن‌ها در زندگی برای شما امکان نداشته باشد، بنابراین بهتر است به آن‌ها بفهمانید که موفقیتتان چقدر برایتان اهمیت دارد.

 به راحتی دیگران را قضاوت می‌کنند

افراد سمی به همه چیز و همه کس معترض هستند و به محض برخورد با هر موردی شروع به انتقاد و قضاوت می‌نمایند. در روابط یک فرد سمی با اطرافیان، هرچه دیگران موضوعی را توضیح دهند و جزئیات مسئله را برای آن فرد باز کنند، باز هم یک فرد تاکسیک به شدت شروع به قضاوت و انتقاد می‌کند و به حرف کسی گوش نمی‌کند. بنابراین توجه داشته باشید نصیحت یا صحبت با این افراد به‌نوعی اتلاف وقت به‌حساب می‌آید، پس برای اینکه از ایجاد استرس و اضطراب در خود جلوگیری کنید بهتر است روابط خود با آن‌ها را محدود نمایید.

افراد کنترل‌گری هستند

اشخاص Toxic همیشه می‌خواهند از همه اتفاقاتی که در اطرافشان می‌افتد مطلع باشند تا بتوانند آن‌ها را کنترل کنند. به نظر آن‌ها مهم است که تسلط و قدرت آن‌ها نسبت به اتفاقات پیرامونشان ازطرف اطرافیان دیده شود. بنابراین این افراد تمام تلاششان را می‌کنند تا اطرافیان خود را گوش به فرمان خود کنند و با فریب و بدجنسی آن‌ها را وادار نمایند تا خواسته‌هایشان را انجام دهند.  

شایعه ‌پراکنی می‌کنند

افراد سمی، انسان‌هایی هستند که شخصیت متزلزلی دارند، بنابراین آن‌ها هیچ تفاوتی بین حقیقت و توهم قائل نیستند، درنتیجه زمانی که حقیقت پیچیده گردد شروع به شایعه پراکنی می‌کنند و اطلاعات غلط به دیگران منتقل می‌کنند. درحقیقت یک فرد تاکسیک با شایعه پراکنی قصد دارد توجه دیگران را به خود جلب کند، اما او با این کار در اطرافیان خود احساس ناامنی به ‌وجود می‌آورد.

همیشه گیرنده هستند

انسان‌های Toxic همیشه گیرنده هستند و از دیگران توقع دارند بدون بهانه به آن‌ها لطف و محبت داشته باشند. آن‌ها هیچ قدم خیری برای اطرافیان خود برنمی‌دارند، چراکه وظیفه دیگران می‌دانند که به آن‌ها خدمت کنند. همچنین افراد سمی کارهای کوچک خود را بزرگ جلوه می‌دهند و در هر رابطه‌ای تنها به منفعت خود می‌اندیشند، به‌همین علت هیچگاه به نیاز دیگران پاسخ نمی‌دهند.

همیشه نقش قربانی را بازی می‌کنند

افراد Toxic به دلیل مشکلات و تلخی‌هایی که در زندگی داشته‌اند، هر اتفاق ساده‌ای را با تفسیر منفی برای دیگران نقل می‌کنند. آن‌ها که هیچگاه مسئولیت رفتار و اعمال خود را قبول نمی‌کنند، در هر پیش‌آمد و اتفاقی تقصیر را بر گردن دیگران می‌اندازند. این خصوصیت افراد سمی به دلیل مشکلاتی که آن‌ها در طول زندگی تجربه کرده‌اند بروز می‌یابد.

افراد سمی از منظر روانشناسی چه کسانی هستند؟

روانشناسان و کارشناسان درمانگر در شناسایی شخصیت‌های سمی پژوهش‌های مختلفی در زمینه روانشناسی و علوم رفتاری انجام داده‌اند. در این پژوهش‌ها، رفتار افراد سمی از جنبه‌های مختلفی مورد شناسایی قرار می‌گیرد و رفتارهای منفی، مخرب، کمال‌گرایی، نقص‌های شخصیتی و… در آن‌ها بررسی می‌شود. هر فرد Toxic از منظر رویکردهای مختلف روانشناسی به‌صورت زیر معرفی می‌گردد:

• نظریه شخصیتی: در نظریات شخصیت‌شناسی برخی از پژوهشگران و متخصصین عقیده دارند افراد سمی در تعاملات خود به اطرافیان بی‌احترامی می‎کنند و به حقوق آن‌ها احترام نمی‌گذارند. این نظریه بیان می‌نماید افراد Toxic هیچ همدلی با افراد دیگر ندارند و از راه‌های مختلفی جهت رسیدن به قدرت استفاده می‌کنند.
• نظریه روانشناختی: پژوهشگران روانشناختی معتقدند افراد سمی از «اختلال شخصیت نارسیسیستی» یا «اختلال شخصیت ضداجتماعی» رنج می‌برند و با توجیه و تحلیل افراد دیگر یا مشکلات روانی آن‌ها ارتباط برقرا کنند.
• نظریه ارتباطی: از منظر ارتباطی، انسان‌های تاکسیک افرادی شناخته می‌شوند که به‌دنبال رسیدن به قدرت و کنترلگری موقعیت‌های اطراف خود هستند. آن‌ها از تکنیک‌هایی مانند تحریک، فریب یا تهدید برای رسیدن به اهداف خود استفاده می‌کنند.

افراد سمی از منظر اجتماعی چه کسانی هستند؟

کلمه Toxic یک اصطلاح روانشناختی نیست، بلکه تعریفی است که برای معرفی برخی افراد خاص به‌کار می‌رود. این افراد در برخورد با انسان‌های عادی موجی از احساسات منفی و ناخوشایند را به آن‌ها منتقل می‌کنند. درحقیقت عبارت سمی بیانگر تعاملاتی است که مرزهای مبهمی دارند و اغلب افراد رفتارهای چالش‌برانگیز، طلبکارانه و ستیزه‌جویانه از خود نشان می‌دهند. در روابط اجتماعی، رفتار افراد سمی با مراقبت و حمایت متقابل همراه نیست و در اغلب مواقع این افراد یک رابطه خوب را به یک رابطه فاسد و ناپایدار تبدیل می‌کنند. همچنین از منظر اجتماعی یک فرد سمی با رفتارش احساسات منفی و تخریب‌کننده‌ای را به اطرافیان خود منتقل می‌کند.

 در اغلب مواقع انسان‌های تاکسیک با استرس‌ها و آسیب‌های درونی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، به‌همین علت رفتارهای سمی خود را به‌صورت مستقیم بروز می‌دهند. ارتباط با افراد دارای شخصیت سمی می‌تواند احساس صمیمیت در رابطه را ازبین ببرد و آسیب‌های جدی به دیگران وارد آورد.  

چگونه در برابر افراد سمی از خود محافظت کنیم؟

افراد سمی رفتار بسیار غیرمنطقی دارند بنابراین در برخوردهای اجتماعی یا روابط دوستانه خود با این افراد هرگز سعی نکنید آن‌ها را اصلاح کنید یا در بازی خودشان شکستشان دهید. بهترین کاری که در برابر یک فرد Toxic باید انجام داد فاصله گرفتن و عدم واکنش به رفتار احساسی آن‌ها به‌شمار می‌آید. متأسفانه اغلب ما تصور می‌کنیم چون با یک فرد سمی دوست یا همکار هستیم، نمی‌توانیم او را کنترل کنیم. این تصور کاملاً اشتباه است، شما باید تلاش کنید فرد تاکسیک زندگی خود را شناسایی کنید، آن زمان است که رفتارهای او برای شما قابل پیش‌بینی و قابل درک می‌شود. این موضوع به شما کمک می‌کند در ارتباطات خود عاقلانه فکر کنید و در زمان مناسب به او نزدیک شوید یا از او فاصله بگیرید.

زمانی که شما فرد سمی زندگی خود را شناختید و نسبت به رفتار او شناخت پیدا کردید، مرزهای مشخصی در رابطه خود با او درنظر می‌گیرید و در روابط خود آگاهانه و مبتکرانه عمل می‌کنید. هیچ اتفاقی در تعاملات با افراد سمی به‌صورت طبیعی رخ نمی‌دهد، پس به جای اسیر شدن در بحث و جدل‌های ناآگاهانه با این افراد خط قرمزها را رعایت کنید و بر آن پافشاری کنید.

چرا افراد سمی رفتارهای سمی از خود نشان می‌دهند؟

علت بسیاری از رفتارهای افراد سمی تجربیات و مشکلات دوران کودکی آن‌ها است. این افراد کودکی بسیار سختی را پشت‌سر گذاشته‌اند و اغلب والدین سمی داشته‌اند، درنتیجه در بزرگسالی به یک فرد Toxic تبدیل می‌شوند. این افراد در دوران مدرسه تجربیاتی مانند مورد سوء استفاده قرار گرفته‌اند یا با زورگویی دیگران مواجه شده‌اند. مشاهده این رفتارها در دوران کودکی به آن‌ها آموخته است که با دیگران به همان صورت رفتار کنند. تبدیل شدن به یک آدم سمی تنها در کودکی اتفاق نمی‌افتد، بلکه هر انسانی در هر سنی به علت نوع تعاملات اجتماعی خود ممکن است به یک انسان سمی تبدیل گردد. حسادت به دیگران، خود برتربینی، اعتمادبه‌نفس پایین و احساس تنفر از افراد می‌تواند دلیل سمی شدن افراد در سنینی غیر از کودکی شود.

افراد سمی با ذهن ما چه می‌کنند؟ اینجا

افراد سمی عمداً یا سهواً به ما آسیب می‌رسانند، این آسیب‌ها که اغلب اعتمادبه‌نفس و شخصیت ما را نشانه می‌رود ما را بی‌دفاع و آسیب‌پذیر می‌کند. فرد سمی که ممکن  است از هر سن و طبقه اجتماعی یا اقتصادی باشد، افراد مرتبط با خود را ازلحاظ روحی و فیزیکی دچار مشکلات فراوانی می‌نماید. تنگی خلق و ضعف در سیستم ایمنی بدن تنها بخش کوچکی از آسیب‌هایی است که این افراد به ما وارد می‌کنند. علاوه‌بر این مشکلات دیگر صدمه‌هایی که این افراد در زندگی به انسان‌های اطراف خود وارد می‌کنند عبارتند از:

• ابتلا به افسردگی
• کاهش عزت نفس
• افزایش خشم در افراد
• ایجاد بی‌میلی به برقراری روابط اجتماعی
• احساس بی‌معنایی در زندگی
• ابتلا به سردردهای مزمن
• ازبین رفتن احساس خودشناسی و خودآگاهی در شما
• ایجاد تیک‌های عصبی
• ابتلا به استرس و اضطراب
• داشتن احساس غمگینی به‌صورت پی‌درپی
• احساس گیرافتادن در یک محیط جبرگونه و ازدست دادن کنترل زندگی
• ایجاد اختلال تنفسی و مشکل در ضربان قلب

دستکاری روانشناختی چیست؟

دستکاری روانشناختی یا Psychological mainpulation که به مهندسی افکار عمومی نیز شناخته شده است، صفتی غیرمعمول است که سمی‌ترین ویژگی افراد سمی به‌حساب می‌آید. معمولاً افرادی که از این ویژگی برخوردار هستند، هیچ تمایلی ندارند تا قدمی در جهت بهبودی خود بردارند. دستکاری روانشناختی به گونه‌های مختلف در افراد تاکسیک بروز پیدا می‌کند. به‌عنوان مثال این افراد هرکاری برای رسیدن به هدف خود انجام می‌دهند و حتی ممکن است افراد زندگی خود را پله‌ای برای رسیدن به خواسته‌هایشان کنند. Psychological mainpulation در روابط عاشقانه، دوستی‌ها و در بین اعضای خانواده دیده می‌شود. افرادی که به این ویژگی گرفتار هستند هیچگاه به عواقب کارهای خود فکر نمی‌کنند و حتی برای منافع شخصی خود دیگران را سرزنش می‌کنند و به‌صورتی از مسائل داستان‌سازی می‌کنند که نهایتاً همه چیز به نفع آن‌ها تمام شود.

دستکاری روانشناختی ویژگی خطرناک و سمی است که متأسفانه مبتلایان به آن اصلاً مشکلشان را قبول نمی‌کنند. در رفتار این افراد نشانه‌های دیگری نیز مشاهده می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تظاهر به قربانی بودن در تمام امور
• سوء استفاده از احساسات اطرافیان و دوستان
• استفاده از شگردهای ذهنی جهت اجرای ترس
• سرزنش نمودن عمدی افراد برای انجام کارها
• تحت فشار قراردادن دیگران در تصمیم‌گیری‌ها
• تظاهر به ندانستن و اطلاع نداشتن
• صحبت پشت‌سر دیگران به‌نحوی که شنوندگان صحبت‌های او را باور کنند

جملاتی که افراد سمی در روابط خود بیان می‌کنند

افراد سمی در روابط خود با دیگران جملات و عباراتی را بیان می‌کنند که حال طرف مقابل را دگرگون می‌کنند و آرامش او را برهم می‌ریزند. شناختن این عبارات می‌تواند به ما کمک کند تا افراد Toxic اطراف خود را شناسایی کنیم و برای جلوگیری از ادامه این رابطه کاری کنیم. به‌طورکلی افراد تاکسیک با جملات زیر حال و احوال شما را خراب می‌کنند:

• آن‌ها احساسات شما را دست می‌اندازند و با بیان جمله «توبیش‌از حد حساسی»، شما را خجالت‌زده و غمگین می‌کنند.
• آن‌ها هیچ مرزی در صحبت‌های خود رعایت نمی‌کنند، بنابراین هرچه می‌خواهند می‌گویند و در مقابل اعتراض شما و ایجاد احساس بد در شما با جمله «شوخی کردم چرا جدی گرفتی» خود را تبرئه می‌کنند.
• هرگاه یک فرد سمی دچار خطایی گردد، به جای عذرخواهی و تلاش برای جبران آن با بیان «من این حرف را نزدم» از اعتراف به اشتباهش خودداری می‌کند. شما هیچگاه نمی‌توانید او را وادار کنید تا اشتباهش را قبول کند.

• افراد سمی ابتدا احساسات شما را لگد مال می‌کنند و سپس با بیان جمله «تو دیوانه‌ای و مشکل از توست» انگ دیوانگی به شما می‌چسبانند. به‌این ترتیب شما اعتمادبه‌نفس خود را ازدست داده‌اید و به سادگی تسلیم توهین‌ها و تحقیرهای آن‌ها می‌شوید.
• افراد سمی همیشه اهدافی دارند که به هر قیمتی قصد دارند به آن‌ها برسند. زمانی که در تلاش خود برای رسیدن به هدف، شکست بخورند با بیان جمله «من همیشه خطاکار هستم و نمی‌توانم کارها را انجام دهد» احساس ترحم شما را برانگیخته می‌کنند و شما را مجبور به عذرخواهی می‌کنند.
• در معاشرت با انسان‌های تاکسیک اگر از گذشته صحبت کنید با بیان جمله «اینقدر گذشته را وسط نکش» شما را مورد قضاوت قرار می‌دهند و اوضاع را به نفع خود تغییر می‌دهند.
• فرد سمی در ارتباط با دیگران احساس اعتماد را ازبین می‌برد و تلاشی برای بازسازی آن نمی‌کند. بنابراین آن‌ها با بیان جمله «تو به من اعتماد نداری» شما را مؤاخذه می‌کنند.

چرا جذب افراد سمی می‌شویم؟

همه ما می‌دانیم ارتباط با افراد سمی آسیب‌ها و خطرات فراوانی به‌همراه دارد؛ آن‌ها ما را تحقیر می‌کنند و از وجود ما سوء استفاده می‌کنند. اما با این حال چرا باز جذب این افراد می‌شویم؟ پاسخ به این سؤال کمی پیچیده است، اما اگر بخواهیم پاسخی ساده به آن بدهیم، می‌توانیم بگوییم برخی افراد گرفتار طرحوره اطاعت یا طرحواره وابستگی هستند یا در تله زندگی ایثار افتاده‌اند. این طرحواره‌ها فرد را به ماندن در رابطه سمی وادار می‌کند. ازطرفی ترس ازدست دادن رابطه و پیدا نکردن عشق یا پارتنر عاطفی جایگزین ممکن است خیلی از ما را وادار کند تا یک رابطه سمی را تحمل کنیم.

خلاصه و جمع‌بندی

هر فرد ویژگی‌های شخصیتی دارد که می‌تواند آن‌ها را تقویت نماید یا بهبود بخشد. در این بین هستند افرادی که مستعد دریافت خصوصیات منفی و مخرب هستند، این افراد ممکن است به دلیل مشکلات و صدماتی که در کودکی با آن‌ها مواجه شده‌اند در بزرگسالی به افراد سمی تبدیل شوند. در این مطلب ما تلاش کردیم تعریف کاملی از این افراد و ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها بیان کنیم. همچنین در ادامه تلاش شد تا تعریف افراد تاکسیک را از منظر روانشناختی و اجتماعی مورد بررسی قرار دهیم و درنهایت طرز برخورد و تعاملات انسان‌هایToxic  را بیان نمودیم.

اگر احساس می‌کنید در بین افراد نزدیکتان، فرد سمی وجود دارد، می‌توانید با راه‌کارهای ارائه شده در این مطلب حد و مرزهای خود را با او تعیین کنید. مسئولیت مراقبت از شما در درجه اول با خودتان است، بنابراین بهتر است به جهت حفظ سلامت روحی و روانی خود در ارتباط خود با این افراد دقت بالاتری داشته باشید. انرژی خود را برای اصلاح این افراد هدر ندهید، تنها می‌توانید با مراقبت از خود مسیر زندگی‌تان را با آرامش بیشتری طی نمایید. در پایان لازم است خدمت اساتید گرامی و روانشناسان ارجمند «ابر پکیج الماس» را معرفی نماییم. این پکیج که شامل تمام مباحث آموزش روانشناسی است هم‌اکنون ازطریق وب‌سایت بنیاد روانکال قابل تهیه می‌باشد.