انواع سبک‌های زوج درمانی

مشکلات و اختلاف نظرها در زندگی مشترک امری طبیعی است؛ این مسائل درصورتی که کم و ناچیز باشند با انجام گفتگو برطرف می‌شوند. اما درصورتی که مشکلات بین زوجین بسیار عمیق و پیچیده گردد حل مسائل تنها با دخالت یک فرد متخصص انجام می‌پذیرد. درحقیقت زوج‌درمانی در اینگونه موارد بهترین راه‌حل جهت برون رفت از شرایط بحرانی به‌حساب می‌آید. این شیوه درمانی توسط متخصصین در روش‌های گوناگون تحت عنوان انواع سبک‌های زوج‌‌درمانی اجرا می‌گردند. این روزها که اغلب رابطه‌های زناشویی احتیاج به ترمیم دارند، لازم است تا زوجین بدون توجه به موقعیت اجتماعی از این شیوه‌های درمانی استفاده و روابط خود را بهبود بخشند.

زوج‌درمانی چیست؟ و برای کدام درمانگران روشی کاربردی خواهد بود؟

زوج‌درمانی رشته‌ای از روان درمانی محسوب می‌شود که در آن مشاور خانواده یا روانشناس بر مشکلات و تعارضات میان زوجین تمرکز می‌نماید. درواقع این نوع درمان راه‌حلی علمی و مؤثر جهت حل مشکلات زوجینی است که توانایی انجام گفتگوی صحیح را با یکدیگر ندارند. درمانگران و زوجینی که در زندگی مشترک خود مشکلاتی پایدار در زمینه مسائل زناشویی، اعتیاد به مواد مخدر، اعتیاد به اینترنت، خیانت، خشونت و… دارند، گزینه مناسبی برای زوج‌درمانی محسوب می‌شوند. در این روش هدفمند زوج درمانگر ریشه مسائل و اختلافات را پیدا و کمک می‌نماید تا به مرور زمان رابطه زوجین به سمت بهبودی پیش رود.
زوج‌درمانی براساس سبک‌های گوناگونی مانند سبک گرینبرگ، ریچارد بی‌استورات و سوزان جانسون انجام می‌گیرد. با وجود تمام تفاوت‌ها در سبک درمان، آنچه در زوج درمانی برای زوج درمانگر اهمیت دارد تمرکز بر حل مشکلات موجود، مشارکت فعال در حل مشکلات هر دو نفر، مداخله در ایجاد راه‌حل و تغییر در روابط و ایجاد اهداف قابل دسترس برای درمانگران است. ازطرفی می‌توان گفت این درمان، برای هرگونه رابطه‌ای مؤثر است، خواه این رابطه در ابتدای مسیر شکل‌گیری و در دوران نامزدی باشد و خواه بعد از ازدواج باشد. به این ترتیب افراد می‌توانند بر موانع غلبه پیدا کنند، روابط خود را بهبود بخشند و رابطه‌ای سالم بین خود ایجاد نمایند.

چگونه زوج درمانی در روان مراجعین تاثیر می‎گذارد؟

زندگی زناشویی بر پایه تعهد و تفاهم بنا شده است؛ اگر شریک زندگی به هر علتی سبب ایجاد تعارض، پریشانی و سلب اعتماد شود، در این زمان، زوج درمانگر می‌تواند جهت انجام مراحل درمان مداخله نماید. در این شرایط زوج درمانگر کمک می‌کند تا طرفین با شناخت و آگاهی نسبت به شخصیت یکدیگر، از دغدغه‌ها و احساسات هم مطلع شوند و برای داشتن یک زندگی بهتر رفتار‌ها و واکنش‌هایشان را کنترل نمایند. در این شیوه درمانی، درمانگر با ارائه تکنیک‌ها و راه‌کارهای مؤثر در بهتر شدن روند رابطه زوجین تلاش می‌کند و کمک می‌نماید تا آرامش در زندگی آنان جاری شود.
در پروسه زوج درمانی، زوجین درخصوص مسائل و مشکلاتی که در زندگی دارند با درمانگر به گفتگو می‌پردارند؛ در این بین عمده‌ترین چالش و مشکلی که زوجین با آن دست به گریبان هستند، مسائل جنسی و زناشویی است. در اغلب مواقع طرفین از بیان انتظارات جنسی خود در رابطه زناشویی شرم دارند و این خود مقدمه‌ای بر ایجاد مسائل پیچیده‌تر می‌گردد. در بسیاری مواقع زوجین با دریافت مشاوره‌های لازم می‌توانند مسئله خود را حل نمایند و به روابط خود بهبود بخشند. تجربه ثابت کرده است عدم آگاهی از مسائل کوچکی که سبب رنجش طرف مقابل می‌شود، پیش‌ زمینه‌ای برای ایجاد اختلافات بزرگ در طول زندگی می‌گردد.
علاوه‌بر مسائل جنسی، زوج درمانگر در برخی موارد با آموزش مهارت رفتاری به زوجین آن‌ها را برای اداره یک زندگی خوب و شیرین یاری می‌نماید. گاهی زوجین با ایجاد اختلاف نظرهای کوچک با مشکلاتی مواجه می‌شوند و قادر نیستند به‌صورت صحیح دلیل ناراحتی خود را بیان کنند و دچار پرخاش یا عصبانیت می‌گردند. در اینگونه موارد زوج درمانگر کمک می‌کند تا طرفین رابطه این مهارت را کسب نمایند و به راحتی اعتراضات خود نسبت به یکدیگر را بیان نمایند و با گفتگویی کاملاً محترمانه مسائل خود را حل کنند.

روش‌شناسی در زوج‌درمانی و سبک‌های متنوع آن

زمانی که دو نفر با یکدیگر ازدواج می‌کنند بعد از گذشت مدتی به دلیل داشتن پیشینه‌های متفاوت و باورهایی که با خود به رابطه می‌آورند و همچنین به دلیل اختلافات در انتظارات خود و داشتن برخی هیجانات خاص دچار تعارض‌های اساسی می‌شوند. در این زمان یک زوج درمانگر می‌تواند با مداخله در روابط زوجین به بهبود سلامت روان آنان کمک کند و رابطه‌ای عاشقانه و البته محترمانه ایجاد نماید. روش‌ها و سبک‌های متفاوتی وجود دارد تا براساس آن یک زوج درمانگر بتواند تغییر اساسی در روابط زوجین پدید آورد و آن‌ها را به داشتن درکی متقابل هدایت کند.
زوج درمانگر با شناسایی ریشه مشکلات و مسائل و باتوجه به سبک‌های متفاوت زوج درمانی می‌تواند زمینه را برای ایجاد یک رابطه خوب ومؤثر ایجاد کند. فارغ از مسئله سن، جنسیت، نژاد، ایمان و… زوج درمانگر به شیوه‌های مختلف به زوجین کمک می‌کند تا روابط خود را بهبود بخشند. زوج درمانگران از انواع روش‌ها و سبک‌های گوناگون استفاده می‌کنند تا طیف گسترده‌ای از مسائل مربوط به روابط بین فردی زوجین را بهبود بخشند. اغلب درمانگران نسبت به تمام روش‌های زوج‌درمانی تسلط و مهارت کافی دارند و به ندرت اتفاق می‌افتد که یک درمانگر تنها از یک رویکرد در پروسه درمان خود بهره‌مند شود. این موضوع سبب می‌شود بهترین نوع درمان برای زوجین انجام شود و درنهایت طرفین به بالاترین میزان درک متقابل دست‌یابند.
مهمترین سبک‌هایی که یک زوج درمانگر برای حل مسائل زناشویی مورد استفاده قرار می‌دهد را در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم.

درمان متکی بر احساسات (EFT)

این سبک که به رویکرد هیجان‌مدار نیز شناخته شده است، روشی مؤثر در زوج درمانی است که به‌صورت ساختارمدار و کوتاه مدت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این رویکرد زوج درمانگر بر هیجانات زوجین تمرکز می‌کند و به آنان در خود تنظیمی هیجانات کمک می‌نماید. EFT ازجمله مهمترین شیوه‌ها در بین روش‌های زوج‌درمانی است که با تمرکز بر احساسات مثبت، فرد را به یافتن راه‌های جدید برای ارتباط با دیگران و ترمیم هیجانات ترغیب می‌نماید.
در این رویکرد بین زوجین یک وابستگی ایمن ایجاد می‌شود که سبب اعتماد بیشتر دو طرف نسبت به یکدیگر در ادامه رابطه می‌گردد. هدف زوج درمانگر از به‌کار بردن این شیوه بالا بردن کیفیت زندگی زوجین و تمرکز بر افکار و شناخت آنان است.

زوج درمانی با رویکرد شناختی رفتاری

CBCT یا زوج‌درمانی با رویکرد شناختی رفتاری، شیوه‌ای است که در آن زوج درمانگر به دنبال شناسایی و تخریب الگوهای فکری مخرب و اصلاح رفتارهای ناشی از آن است. این شیوه درمانی به‌عنوان مؤثرترین راه‎کار در درمان اختلالاتی همچون اضطراب، افسردگی، اعتیاد و کنترل رفتارهای تکانشی شناخته شده است. روان‌ درمانگر با استفاده از این رویکرد به فرد کمک می‎کند تا الگوهای فکری مخرب و مزاحم را که سبب ایجاد احساسات منفی می‌شود شناسایی و تغییر دهد.
باتوجه به اینکه اغلب مشکلات ایجاد شده بین زوجین به دلیل سوءتفاهم‌ها و پیش‌داوری‌های آن‌ها براساس خطاهای شناختی قبلی است، شناسایی این خطاها و اصلاح رفتارهای ناشی از آن‌ها می‌تواند به زوجین کمک کند تا به صلح برسند و به ارتباط عاطفی سالمی دست پیدا کنند. CBCT با تمرکز بر تغییر افکار منفی خودکار که مانع از صمیمیت زوجین می‌شود سعی در برطرف نمودن مشکلات عاطفی، اضطراب و افسردگی زوجین دارد.
طی جلسات متعدد، زوج درمانگر این افکار ناکارآمد و مزاحم را بین دو طرف رابطه شناسایی می‌کند، آن‌ها را به چالش می‌کشد و درنهایت با افکار واقعی و مثبت جایگزین می‌کند. این تغییر در رفتار سبب تغییر در الگوهای رفتاری و حل مشکلات زوجین می‌گردد. پکیج تکنیک‌های درمانی شناختی رفتاری و جلسات مصاحبه، مرجع معتبر و کاملی است که هم‌اکنون در وب‌سایت بنیاد روانکال در دسترس اساتید گرامی و روانشناسان محترم قرار دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر این پکیج را تهیه و از نکات ارائه شده در جلسات روانکاوی آن بهره‌مند شوید.

درمان رفتاری تلفیقی (CBT)

زوج درمانگر در این پروسه درمانی به بررسی اضطراب‌ها و نگرانی‌هایی که در یک رابطه وجود دارد می‌پردازد و سپس با پذیرش طرفین رابطه از وجود این نگرانی‌ها سعی در ایجاد تغییر در رفتار آنان می‌نماید. در درمان تلفیقی رفتاری، زوج درمانگر تلاش می‌کند تا رفتار یکی از طرفین رابطه را تغییر دهد و درعین حال تلاش می‌کند هر دو طرف درک و همدردی را در رابطه با شریک زندگی خود بالا ببرند. CBT یکی از مهمترین سبک‎های زوج درمانی است که در سه مرحله ارزیابی، بازخورد و درمان انجام می‌پذیرد. در این فرآیند درمانی دیدگاه هر دو طرف نسبت به مشکلات مشخص می‌گردد.

زوج‌درمانی گلاسر

این شیوه زوج‌درمانی در هفت جلسه انجام می‌شود و یک پروسه درمانی گروهی تلقی می‌شود. به این ترتیب که در جلسات مشاوره زوجین و درمانگر حضور دارند و در مرحله ابتدایی درمانگر تلاش می‌کند تا ارتباطی نزدیک و صمیمی با زوجین برقرار کند. سپس زوج درمانگر توسط یک تست زوج‌درمانی دلیل مراجعه طرفین را مشخص می‌کند و از آن‌ها می‌پرسد که آیا تمایل دارند روابط خود را بهبود بخشند یا خیر. درصورت موافقت طرفین، زوج درمانگر مهارت‌های تقویت رابطه را به آنان آموزش می‌دهد.

زوج درمانی با رویکرد روان پویشی

در بین روش‌های زوج‌درمانی، درمان روان پویشی یکی از عمیق‌ترین شیوه‌های‌ درمانی است که طی آن، زوج درمانگر تلاش می‌کند با نفوذ به لایه‌های روانی طرفین دلیل مشکلات درون فردی و برون فردی آنان را ریشه یابی کند. در روند این نوع درمان، زوج درمانگر تمام امیدها و ترس‌هایی که سبب در کنار هم ماندن دو شریک عاطفی می‌شود را بررسی می‌کند و کمک می‌کند تا هر دو نسبت به انتظارات و توانایی‌های یکدیگر درک بهتری پیدا کنند. این شیوه درمانی گفتگو محور است و در بلند مدت توسط زوج درمانگر به مسیر صحیح هدایت می‌گردد.

در زوج‌درمانی با رویکر روان پویشی، درمانگر معتقد است صحبت کردن عمیق و بدون پرده طرفین رابطه با یک شنونده آگاه و متخصص سبب یافتن راه‌حل و ایجاد آرامش می‌گردد. در این شرایط زوجین می‌توانند بدون پرده تمام افکار، احساسات و اختلالات رفتاری خود را بیان کنند و نسبت به یکدیگر به درک بالاتری برسند. همچنین این شیوه درمانی به دو طرف رابطه کمک می‌کند تا برخی محرک‌هایی که بر تفکر، احساسات، رفتار و گفتار آن‌ها در رابطه اثر می‌گذارد شناسایی و مدیریت کنند.

درمان راه‌حل محور

این رویکر بر تعاملات دو طرف رابطه تمرکز دارد و هدف آن حل گلایه‌ها و شکایاتی است که زوجین نسبت به یکدیگر دارند. زوج درمانگر در این فرآیند درمانی شکایات و انتظارات زوجین نسبت به یکدیگر را بررسی می‌کند و درنهایت راه‎حلی ارائه می‌دهد که سبب خشنودی و ایجاد احساسات مثبت در دو طرف رابطه می‌گردد؛ زوج درمانگر در این مسیر کمک می‌کند تا زوجین از مطلق‌نگری به نسبی‌نگری تمایل پیدا کنند.

زوج‌درمانی با رویکر طرحواره درمانی

طرحواره درمانی درواقع سبک درمانی ابتکاری و یکپارچه‌ای است که به‌عنوان مدلی پیشرفته از سبک‌های شناختی و رفتاری سنتی به‌دست آمده است. زوج درمانگر در این روند درمانی تلاش می‌کند دلایل رفتار زوجین را به‌صورت عمیق و موشکافانه مورد بررسی قرار دهد و باتوجه به تجارب قبلی آنان در زندگی به‌صورت عمیق، ریشه اصلی اختلالات و تعارضات را پیدا کند. این شیوه زوج درمانی که در حل مسائل زوجین بسیار موفق عمل نموده است، به‌این صورت انجام می‌گیرد که زوج درمانگر طرحواره‌های اصلی و ثانویه هر کدام از طرفین رابطه را شناسایی می‌کند و مشخص می‌نماید که هرکدام چگونه سبب ایجاد تعاملی مخرب و اختلاف میان زوجین می‌شود.
زوج درمانگر در ابتدای مسیر درمان به شیوه رویکرد طرحواره ابتدا میزان تعهد، اشتیاق، صمیمیت و رضایت جنسی را در زوجین بررسی می‌کند. سپس بعد از ارزیابی و شناسایی طرحواره‌های ناسازگار در هر دو طرف، راهبردهای درمانی را در اختیار هر زوج قرار می‌دهد. روانشناسان گرامی و دانشجویان ارجمند جهت کسب اطلاعات بیشتر درخصوص جلسات طرحواره درمانی می‌توانند پکیج طرحواره درمانی از دکتر یانگ و وندی را از بنیاد روانکال تهیه و استفاده نمایند.

روایت درمانی

زوج درمانگر در این مسیر درمانی از طرفین رابطه می‌خواهد تا مشکلات خود را به‌صورت داستانگونه روایت کنند، سپس با کمک طرف رابطه، نقاط منفی روایت را بازنویسی می‌نماید. این سبک زوج‌درمانی کمک می‌کند تا زوجین از منظر دیگری مشکلات خود را بررسی کنند، چالش‌های گذشته را کشف نمایند، ناهنجاری‌های پنهان را بشناسند و به‌صورت مؤثری حل نمایند. درواقع در روند روایت درمانی، زوجین راه‌حل‌های جدید جهت مقابله با مشکلات را شناسایی می‌کنند و روایت جدید و مثبتی از خود بازنویسی می‌کنند.

لایف‌تراپی رابطه تری‌رئال

در این روند درمانی از زوجین خواسته می‌شود تا راه‌های نامناسب را شناسایی کنند و سپس با آموزش مهارت‌های صحیح به آن‌ها کمک می‌کنند تا احساسات و نیازهای خود را به درستی بیان کنند. درواقع لایف‌تراپی بر هر زوج تمرکز می‌کند و به او کمک می‌کند تا اعتماد‌به‌نفس خود را تقویت نماید. این شیوه به زنان می‌آموزد تا عشق و محبت خود را بروز دهند و به مردان کمک می‌کند تا ذهن خود را باز کنند و برای درک احساسات شریک زندگی خود آماده باشند.

پروتکل زوج‌درمانی گاتمن

اهداف روش گاتمن براساس تحقیقات دکتر گاتمن روی بیش از ۳ هزار زوج مشخص شده است. بنابراین امروزه روش گاتمن مرسوم‌ترین شیوه در زوج درمانی به‌حساب می‌آید و به زوجین کمک می‌کند تا درک، صمیمیت و ارتباط بهتری با یکدیگر به‌دست آورند. این شیوه درمانی که سازمان یافته، مؤثر و هدفمند است به زوجین نشان می‌دهد که کدام شیوه برای رسیدن به یک رابطه سالم و طولانی‌ مدت مناسب است.
متد گاتمن در این روند درمانی بر نکات متنوعی تمرکز می‌کند تا به بهبود روابط زوجین کمک کند. این نکات عبارتند از:
• افزایش احترام میان زوجین، اثرگذاری و نزدیکی میان آن‌ها.
• برطرف نمودن شکاف‌های موجود در روابط زوجین و حل اختلالاتی که به شخص احساس گیر افتادن دست بدهد.
• ایجاد و افزایش درک متقابل میان زوجین.
• ایجاد آرامش در زمان بروز مجادله میان زوجین.

تأثیر روش زوج درمانی در روابط زوجین

زمانی که زوجین جهت حل مشکلات خود یک زوج درمانگر را واسطه قرار می‌دهند نسبت به اهداف مشترک در زندگی زناشویی خود مطلع می‌شوند و جهت دستیابی به آن تلاش می‌کنند. همچنین زوج درمانگر به آن‌ها کمک می‌کند تا به دیدگاهی جدید در حل مشکلات خود دست یابند و از مهارت‌های گفتگوی سالم به جای بحث و دعوا استفاده کنند. در پایان دوره زوج‌درمانی، زوجین ارتباطی صمیمی با یکدیگر پیدا می‌کنند و مهارت‌ها و آگاهی‌های بیشتری نسبت به تعامل با یکدیگر به‌دست می‌آورند. در این میان زوجینی که صادق‌ترند و قلباً خواستار ایجاد تغییر در روابط خود هستند، نتایج بهتری دریافت می‌کنند.

به‌طورکلی ایجاد یک رابطه سالم از تأثیرات مثبت زوج‌درمانی محسوب می‌شود و طرفین به این نتیجه می‌رسند که هر دو عضو یک تیم هستند و به‌جای اینکه در مقابل یکدیگر قرار گیرند باید در کنار هم برای حل مشکلات و مسائل زندگی تلاش کنند. تمام هدف زوج درمانگر در این پروسه، بازسازی و ایجاد اعتماد بین زوجین است تا آن‌ها بتوانند با سرعت بهتری روابط خود را بهبود بخشند.

انواع اصلی زوج‌درمانی

اینکه کدام روش می‌تواند بهترین و مناسب‌ترین شیوه در حل مسائل زوجین باشد، به شدت تعارضات و اختلافات زوجین بستگی دارد. همچنین اینکه زوجین در کدام مرحله از رابطه عاطفی تصمیم به درمان می‌گیرند، بر انتخاب رویکرد درمانی تأثیرگذار است. به‌طورکلی زوج درمانگر برای زوج‌هایی که یک اختلاف مشخص و نه چندان عمیق دارند، از رویکردی استفاده می‌کند که به‌طور خاص روی یک موضوع مشخص تمرکز دارد و سعی می‌نماید راه‌حلی برای همان مشکل ارائه دهد. بلعکس درمانگر برای حل اختلافات گسترده زوجین که مدت طولانی آن‌ها را درگیر نموده است، از رویکردهای متفاوت و به‌صورت طولانی مدت استفاده می‌کند. انواع اصلی زوج درمانی را در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم.

زوج‌درمانی روانکاوانه

در این شیوه زوج درمانگر کمک می‌کند تا تعارضات حل نشده باقی مانده از دوران کودکی و رفتارهایی که مسبب مشکلات فعلی شده‌اند مشخص شوند. چراکه موفقیت در مراحل اولیه زندگی و رشد، نقش مهمی در رفتار آینده فرد و روابط میان فردی او دارد.

زوج‎ درمانی رفتاری

در این روش زوج درمانگر تلاش می‌کند تا تبادلات مثبت بین زوجین افزایش و تعاملات منفی آنان کاهش یابد. این شیوه درمانی بر تأثیراتی که محیط پیرامون در ایجاد رفتارهای مشکل‌ساز بر روابط زوجین دارند توجه می‌کند. ایده اصلی رفتار درمانی این است که زمانی که یک رفتار معینی پاداش بگیرد، تقویت می‌شود. درنتیجه مقدار پاداش‌های مثبت دریافت شده در مقایسه با مقدار رفتار ناخوشایند، با احساس نارضایتی فرد مرتبط است. پکیج زوج درمانی مبتنی بر رفتار درمانی منبع بسیار کامل و جامعی است که توسط بنیاد روانکال هم‌اکنون در وب‌سایت این مجموع در دسترس اساتید گرامی قرار دارد، جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید ازطریق وب‌سایت مجموعه بنیاد روانکال آن را تهیه نمایید.

زوج‌درمانی رفتاری یکپارچه نگر

این شیوه درمانی ازطریق بهبود تبادلات رفتاری و افزایش توانایی زوج در مهارت‌های حل مسئله، به بهبود روابط زوجین کمک می‌کند. این رویکرد نسبت به زوج درمانی رفتاری، انعطاف‌پذیرتر و شخصی‌تر انجام می‌گردد. مشکلات و تعاملات تکراری که مکرراً سبب ایجاد اختلاف زوجین می‌شوند در این شیوه بررسی می‌شوند.

زوج‌درمانی شناختی رفتاری

اگر زوج درمانگر بخواهد زوجین را نسبت به ادراکات، فرضیات و استانداردهای تعامل با یکدیگر آگاه کند از این شیوه مؤثر کمک می‌گیرد. درک گفتمان زناشویی با استفاده از تکنیک‌های شناختی و رفتاری، موضوع اصلی در الگوی این رویکرد زوج‌درمانی است. ناکارآمدی احساسی و رفتاری یک زوج ممکن است به پردازش اطلاعات نامناسب و ارزیابی‌های شناختی منفی باشد. این شیوه کمک می‌کند تا انواع الگوهای منفی که سبب ایجاد رفتارهای ناکارآمد هستندکشف شوند و جلوی ایجاد پریشانی در یک رابطه گرفته شود.

زوج درمانی متمرکز بر عواطف

این شیوه که به زوج‌درمانی هیجان‌ مدار نیز شناخته شده است به زوجین در ارزیابی، تصدیق و بیان احساسات مربوط به پریشانی‌ها کمک می‌کند. موضوع اصلی زوج‌درمانی متمرکز بر عواطف این است که نارضایتی زوجین ریشه در نیازهای عاطفی حل و تصدیق نشده دارد. این شیوه عقیده دارد تعاملات منفی زوجین ناشی از احساساتی است که هرکدام از طرفین آن را مطرح نکرده‌اند. این رویکرد عاطفه و شناخت را وابسته به یکدیگر می‌داند و معتقد است هیجانات محرک اولیه ارتباطات میان فردی به‌شمار می‌آید. علاقمندان و روانشناسان گرامی جهت کسب اطلاعات دقیق‌تر می‌توانند پکیج زوج درمانی هیجان مدار از دکتر جانسون را از بنیاد روانکال تهیه و مطالعه نمایند.

زوج‌درمانی ساختاری

در این شیوه زوج درمانگر ادراکات منفی موجود در رابطه را با ساختار خانواده و نقش افراد به چالش می‌کشد و فرصت‌های جدید جایگزین را مورد بررسی قرار می‌دهد. این رفتارهای جایگزین ادراکات مثبت ازطریق ایفای نقش را تقویت می‌نماید و درنهایت روند پیشرفت رابطه در مراحل رشدی مشاهده می‌گردد. در زوج‌درمانی ساختاری، زوج درمانگر بر تغییر روابط زوجین تمرکز می‌کند، روابطی که طرفین از نوع کنارآمدن با تغییرات زندگی دچار آن می‌شوند و سبب نارضایتی آن‌ها می‌شود. در ابتدا ممکن است زوجین در برابر تغییرات درمانی مقاومت کنند و در حفظ وضعیت موجود پایداری نمایند؛ چراکه هنوز درمورد وضعیت آینده و مسئولیت‌های جدید هیچ دیدگاه و تجربه واضحی ندارند.

انواع فرعی زوج‌درمانی

علاوه‌بر انواع سبک‌های زوج‌درمانی که یک درمانگر باتوجه به میزان مشکلات و تعارضات زوجین انتخاب می‌کند، تمارین تکمیلی از سوی زوج درمانگر در کنار شیوه درمانی به زوجین ارائه می‌شود. این تمرین‌ها و فعالیت‌ها به‌صورت کاملاً غیر مستقیم و زیرکانه در بهبود روابط طرفین تأثیرگذار است. مهمترین فعالیت‌هایی که هر زوج در این زمینه می‌تواند انجام دهد تا در مسیر صحیح بهبودی قرار گیرد عبارتند از:
• از زوجین بخواهید در فواصل بین هر دوره مشاوره هرکدام خواسته و اهداف خود را یادداشت کنند و میزان پیشرفت خود را نسبت به نزدیک‌تر شدن به آن هدف روزبه‌روز بسنجند.
• بهتر است زوجین موضوعات کم اهمیت را کنارگذاشته و درخصوص موضوعاتی عمیق‌تر و مهم‌تر با یکدیگر به تبادل و تعامل بپردازند.
س قدردانی از یکدیگر را در اولویت قرار دهند، این سبک درمان به‌صورت مکالمه حضوری یا ارسال پیام امکان‌پذیر است.
• برای انجام گفتگوهای مهم برنامه‌ریزی داشته باشند و در زمان گفتگو ارتباط چشمی را حفظ کنند.
• به برنامه روزانه یکدیگر اهمیت و علاقه نشان‌دهند.
• کتاب‌های مفید در زمینه زوج درمانی به آن‌ها معرفی نمایید و از ایشان بخواهید حتماً ساعاتی به مطالعه بپردازند.
• از زوجین بخواهید میزان علاقه‌شان به یکدیگر را را با خرید هدیه، لمس فیزیکی، استفاده از کلمات محبت آمیز و… نشان دهند.

علل تفاوت سبک‌ها و بهترین‌های این حوزه تخصصی

به‌طورکلی نمی‌توان گفت کدام شیوه زوج‌درمانی بهترین سبک در این حوزه محسوب می‌شود. چراکه مشکلات و دغدغه افراد نسبت به یکدیگر متفاوت است و همچنین میزان عمق این تعارضات در شرایط مختلف تغییر می‌کند. زمانی که پای مشکلات به زندگی زناشویی باز می‌شود، اگر زوجین به حفظ رابطه خود علاقمند باشند، در فکر یافتن راه‌حلی برای بهبود مشکلات خود هستند. گاهی نیز ممکن است یکی از طرفین رابطه تمایل به بهبود رابطه نداشته باشد و این موضوع طرف دیگر را نگران و آشفته کند.
در این شرایط تنها با گفتگو زوجین با درمانگر نوع سبک مناسب درمان آن‌ها مشخص می‌شود، به همین علت است که سبک‌های متفاوتی در این زمینه وجود دارد. در برخی موارد بهترین سبک در درمان یک زوج ممکن است سبک مناسبی برای درمان زوج دیگری نباشد. بنابراین بهترین سبک زوج درمانی به سطح مشکلات و مسائل زوجین بستگی دارد.

روش‌های تشخیص در زوج‌درمانی

زمانی که سبک درمانی توسط زوج درمانگر مشخص شد، او با استفاده از تکنیک‌های آن سبک به‌صورت یکپارچه و باتوجه به نیاز زوجین راه‌حل‌هایی ارائه می‌دهد و گاهی نیز تکنیک‌های دیگری را نیز در حل مسائل به‌کار می‌برد. راهبردها و استراتژی‌هایی که به یک زوج درمانگر کمک می‌کند تا مناسب‌ترین شیوه درمان را بیابد عبارتند از:
• آشنایی با زوجین: زوج درمانگر با ایجاد حس اعتماد ابتدا باید نسبت به هر دو طرف رابطه شناخت کافی پیدا کند.
• کاوش در گذشته: بررسی گذشته توسط درمانگر کمک می‌کند تا ترس‌ها، انگیزه‌ها و دلیل برخی رفتارهای زوجین مشخص گردد.
• تمرکز بر راه‌حل‌ها: زوج درمانگر در این مرحله باید برای حل مسئله و اصلاح الگوی رفتارهای منفی، بر رفتارهای مثبت تمرکز کند و رابطه زوجین را بهبود بخشد.
• ارائه مهارت‌های آموزشی: آموزش مدیریت خشم و مهارت حل مشکلات باتوجه به مشکل زوجین در این مرحله از زوج درمانی انجام می‌گیرد.
تأثیرگذاری کدام سبک زوج‌درمانی بیشتر است؟
هرکدام از سبک‌های زوج‌درمانی که سبب درمان مشکلات زوجین و بهبود مشکلات آنان شود تأثیرگذار محسوب می‌شود. همانطور که گفتیم انتخاب سبک و تکنیک درمان بستگی به میزان مشکلات زوجین دارد و توسط زوج درمانگر انجام می‌شود. اما بهتر است بدانید تمام شیوه‌های زوج درمانی با اهداف زیر انجام می‌پذیرد:
• رفع تفاوت‌ها و میزان انتظارات
• پذیرش باورها، ارزش‌ها و احساسات مذهبی یکدیگر
• شفاف شدن مسائل مالی مربوط به درآمدها و هزینه‌ها
• لذت بردن از فعالیت‌های مشترک
• همدل شدن در تربیت فرزندان
• بهبود روابط خانوادگی
• ایجاد صمیمیت در مسائل مربوط به زناشویی
• غلبه بر استرس‌های موجود که می‌تواند رابطه زوجین را تحت تأثیر قرار دهد

تفسیر اختلال بین زوجین از منظر گرینبرگ

یکی از امید بخش‌ترین و اثرگذارترین شیوه‌های زوج‌درمانی از نگاه گرینبرگ بیان شده است. این شیوه که درمان تلفیقی هیجان‌مدار و متمرکز بر شفقت است سبب بالا رفتن کیفیت زندگی زناشویی می‌شود. گرینبرگ در این رویکرد به نقش اصلی هیجانات در ارتباط با الگوهای تعاملی تأکید دارد و هیجان را هسته اصلی درمان می‌داند. به عقیده گرینبرگ، هیجان شامل زیر بنای عصب شیمیایی است و با میل، گرمی، دلبستگی و عزت نفس ارتباط دارد. هدف گرینبرگ در این سبک درمانی، دستیابی به هیجانات سازگار است، به این معنی که هیجان قابلیت هدف‌دهی به سمت نیاز را دارد و زوجین می‌توانند به مرور زمان به هدایت زوج درمانگر هیجانات خود را شناسایی و نسبت به آن‌ها آگاهی پیدا کنند. تفسیر اختلال زوجین از منظر این محقق در پکیج زوج درمانی گرینبرگ ارائه شده توسط بنیاد روانکال قابل دسترسی است.
در این سبک درمان هیجانات ناسازگار طرفین رابطه پردازش می‌شود و هیجان سازگار در پایان مراحل درمان سبب ایجاد یک رابطه اصلاحی می‌شود. درنتیجه زوجین در پایان به انعطاف‌پذیری و حس انسجام می‌رسند و روابط آن‌ها به بهترین شکل بهبود می‌یابد.

تفسیر اختلال زوجین از منظر جانسون

جانسون در درمان روابط زوجین از رویکرد انسانگرایانه مبتنی بر احساسات (EFT) بهره می‌برد. در این رویکرد، جانسون معتقد است در رفع تعارضات بین زوجین باید بر کل رفتار و عادات آنان تمرکز کند نه‌تنها بر مشکلی که سبب جذب آن‌ها به درمانگر شده است. بهبودی که در طی این درمان برای زوجین حاصل می‌شود، سبب می‌گردد آن‌ها بتوانند در زندگی روزمره با انعطاف‌پذیری بالاتری به برقراری ارتباط با یکدیگر و حتی دیگر افراد دست‌یابند. جانسون معتقد است درمان مبتنی بر احساسات، توانایی رشد و تعامل بالا را در زوجین ایجاد می‌کند. در پکیج زوج‌درمانی سوزان جانسون، شما می‌توانید به‌صورت کاملاً مفصل به مطالعه این موضوع بپردازید.

تفسیر اختلال بین زوجین از منظر ریچارد بی استوارت

ریچارد بی استوارت در رفع تعارضات و اختلافات زوجین به آن‌ها اجازه می‌دهد که توضیحی از تجارب خانوادگی خود که بر زندگی، ازدواج و روابطشان تأثیر گذاشته است بیان کنند. درواقع رویکرد ریچارد بی استوارت در زمینه زوج‌درمانی رویکرد طرحواره درمانی است. در این پروسه درمانی سؤالاتی مهم در رابطه با ارتباط زوج‌ها و خانواده‌ها تنظیم می‌گردد و سپس براساس همان سؤال‌ها روند درمان طی می‌شود. این شیوه درمانی به‌صورت جامع و کاربردی در پکیج زوج درمانی ریچارد بی استوارت شرح داده شده است.

تاثیر اختلال زوجین بر روی فرد و خانواده از منظر آسیب شناسی روانی

بسیاری از زوجین در سال‌های اولیه زندگی مشترکشان دچار چالش‌های متعددی می‌گردند که روند طبیعی زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. گاهی تنش‌ها و اختلافات در دامنه گسترده‌تری اتفاق می‌افتد و خانواده دو طرف را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. همچنین در برخی موارد ریشه مسائل زوجین در مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، اختلالات عصبی، اسکیزوفرنی و… شناخته شده است. در این شرایط زوجین می‌توانند با کمک یک زوج درمانگر باتجربه، موقعیت فعلی خود را پردازش و برای رسیدن به شرایط بهتر راه‌حل‌های مهم را آموزش می‌بینند.
درصورتی که روند درمان به‌شکل صحیحی انجام شود، زوج درمانگر می‌تواند از بروز طلاق و آسیب‌های عمیق خانوادگی جلوگیری نماید.

راه‌حل‌های حمایت‌کننده برای زوجین معمولاً در زوج درمانی شامل چه مواردی است؟

زوجین در مراجعه به زوج درمانگر علاوه‌بر طرحواره‌های مطرح شده در حضور مشاور، موظف به انجام فعالیت‌هایی هستند که باید به‌صورت ممتد نسبت به انجام آن‌ها جدیت داشته باشند. این تمارین که در راستای درمان درمانگر به زوجین ارائه می‌گردد شامل فعالیت‌های زیر می‌شود:
• در طول روز ساعتی را به صحبت با یکدیگر ترتیب دهند و سعی نمایند در این زمان با طرف مقابل ارتباط چشمی برقرار کنند.
ن با شریک زندگی خود تمارین یوگا انجام دهند، این تمارین به ایجاد تعادل بین زوجین کمک فراوانی می‌کند.
• از یکدیگر قدردانی کنند و در پایان روز ساعتی را برای شکرگزار درنظر بگیرند. زوج درمانگر به زوجین توصیه می‌کند هر شب سه مورد مثبت را برای شکرگزاری انتخاب و با شریک زندگی خود درمیان بگذارند.
زمان نوازش خود را افزایش دهند، در آغوش گرفتن زوجین سبب ترشح اکسی توسین و کورتیزول می‌شود و درنتیجه سطح هورمون استرس کاهش می‌یابد.
در زوج درمانی چه کمک‌های درمانی عمیقی به مراجعین خواهد شد؟
از نتایج مهم زوج‌درمانی، رهایی از نشانه‌های بیماری، کاهش بحث و جدل‌های زوجین و برقراری یک رابطه سالم محسوب می‌شود. زوج درمانگر با ایجاد تغییر در رابطه زوجین بر کیفیت روابط آن‌ها می‌افزاید و به تقویت و همبستگی آن‌ها کمک فراوانی می‌کند. با وجود پیوند و اتحاد میان زوجین آن‌ها احساس خواهند کرد که عضو یک تیم هستند و به جای اینکه در مقابل یکدیگر قرار گیرند، جهت رفع ابهامات و حل مشکلات در کنار یکدیگر تلاش خواهند کرد. یکی از مهمترین تأثیرات عمیق زوج‌درمانی ایجاد اعتماد بین زوجین است، در این راستا زوج درمانگر با استفاده از راه‌کارهای مؤثر، اعتمادهای ازدست رفته یا خدشه‌دار شده را ترمیم می‌کند و حس اعتماد را در طرفین رابطه بهبود می‌بخشد.
حل مشکلات هیچگاه به تنهایی و بدون کمک زوج درمانگر به نتیجه نمی‌رسد، ازطرفی زوجین باید صبر داشته باشند تا به مرور زمان و با به‌کارگیری راه‌حل‌های درمانگر بهبود حاصل شود. در این میان زوجینی که صادق‌تر هستند و تمایل بیشتری به درمان دارند بهترین و سریع‌ترین نتیجه را می‌گیرند.

خلاصه و جمع بندی

زوج‌درمانی شیوه درمانی مؤثری است که به زوجین کمک می‌کند تا به‌صورت کاملاً ریشه‌ای به حل مشکلات خود بپردازند. فرقی ندارد از شروع زندگی مشترک چقدر گذشته باشد، در هر زمان که زوجین احساس کنند روابطشان دچار تعارضاتی شده است باید نسبت به درمان اقدام نمایند. بهره‌گیری از رویکردهای مختلف زوج درمانی این امکان را به زوجین می‌دهد تا به بهترین شکل به درمان اختلافات خود بیاندیشند. در این مطلب سعی بر آن شد تا چگونگی این سبک درمانی بررسی گردد و انواع تکنیک‌های مؤثر آن مورد ارزیابی قرار گیرد. این شیوه مؤثر درمانی که توسط بسیاری از درمانگران مطرح جهان انجام می‌شود، از راه‌حل‌های تأثیرگذار و حمایت‌کننده‌ای برخوردار است که به تعدادی از آن‌ها در این مطلب اشاره شد.
علاوه‌بر پکیج‌های نام برده شده در قسمت‌های قبل لازم است ابر پکیج الماس را به اساتید محترم و روانشناسان گرامی معرفی نماییم. این پکیج که شامل تمام مباحث آموزشی در حوزه رواننشاسی می‌شود، توسط بنیاد روانکال تهیه و در وب‌سایت این مجموعه برای علاقمندان قابل دسترسی است. شما عزیزان همراه با تهیه این پکیج اطلاعات کامل و فوق‌العاده‌ای در تمام تکنیک‌ها و رویکردهای درمانی در اختیار خواهید داشت.