اضطراب خود را بشناسیم!(قسمت دوم)

استرس (stress) چیست؟

بسیاری از مردم استرس و اضطراب را هم‌زمان باهم در نقطه­ای از زندگی­شان تجربه کرده‌اند؛ گرچه این­ دو مقوله شباهات بسیاری چون تنش، سردرد، فشارخون بالا و… رادارند اما تفاوت­های مهمی نیز دارند.

استرس چیست؟

به‌طورکلی، استرس پاسخی به محرک بیرونی است؛ مانند زمان کم برای تحویل پروژه، بحث‌وجدل با یک دوست و… . زمانی که محرک بیرونی حذف شود، واکنش­ها و نشانگان مربوط به استرس نیز ختم خواهند شد.

تفاوت استرس و اضطراب

برخلاف استرس، منشأ اضطراب، محرک درونی است؛ درواقع، اضطراب، پاسخی است به استرس.

اضطراب‌ها بااحساس مداومی از دلهره یا وحشت نسبت به محرکی که تهدیدآمیز نیست (به آن شدت تهدیدآمیز نیست)، شناخته می­شوند؛ همچنین اضطراب‌ها برخلاف استرس، بعد از حذف محرک بیرونی همچنان وجود دارد.

تفاوت نگرانی (worry) و اضطراب

در اینجا به ۷ تفاوت نگرانی و اضطراب می­پردازیم:

طبق نظر Danielle Forshee, Psy.D کسانی که نگران هستند، می­توانند شدت و طول زمان افکار نگران‌کننده‌شان را کنترل کنند ولی در اضطراب‌ها این‌گونه نیست.شدت علائم فیزیکی اضطراب‌ها خیلی بیشتر از نگرانی است.به‌طورمعمول، نگرانی، شمارا به افکاری هدایت می­کند که در آن­ها روشن‌بینی‌تان حفظ می­شود اما اضطراب می­تواند افکار شما به سمت بدترین سناریو جهت دهد.همانند استرس، نگرانی درباره علل واقعی است اما اضطراب ساخته ذهن است.نگرانی می­آید و می­رود اما اضطراب باقی می­ماند و بر کیفیت زندگی­تان اثر می­گذارد.نگرانی می­تواند سازنده باشد اما اضطراب ناتوان‌کننده است.برای نگرانی، نیاز به درمان نداریم اما ممکن است برای اضطراب نیاز به کمک­های تخصصی داشته باشد.
مفهوم‌سازی تحولِ نگرانی و اضطراب زیاد

یادآوری اینکه اضطراب جهانی است و نوعی عملکرد سازگارانه به شمار می­رود خالی از لطف نخواهد بود. اضطراب از فعالیت سیستم عصب-روان­شناختی ناشی می­شود؛ هدف این سیستم، پیدا کردن نشانه­های خطر و آمادگی برای مقابله با آن است. اگر هیجانی مرتبط با وحشت­زدگی یا ترس باشد و تهدید نزدیک باشد، شلیکی عصبی مرتبط با مکانیسم جنگ یا گریز رخ می­دهد. بسیاری از نشانگان جسمانی حملات وحشت­زدگی، درواقع فعال­سازی جسمانی دخیل در مکانیسم جنگ یا گریز است. اگر تهدید نزدیک نباشد، از جهتی دیگر، اضطراب با همبودی تحریک و بازداری مکانیسم جنگ یا گریز، مرتبط می­شود. درواقع، اضطراب پاسخی است برای تسهیل فعال­سازی مکانیسم جنگ یا گریز. اغلب اوقات، تنش با اضطراب تداعی می­شود. زمانی که تهدیدِ خطر، واقعی است، اضطراب برای بقای ما ضروری است، پس تولد یک شخص بدون قابلیت تجربه اضطراب، مایه شگفتی است.

مدارک قابل‌توجهی وجود دارد که نشان می­دهد، واکنش‌پذیری یا حساسیت سیستم اضطرابی، به ارث می­رسد (آسیب‌پذیری ارثی). این مؤلفه تحت عناوین زیر نام­گذاری می­شود: “تأثیرپذیری منفی”، “روان رنجور خویی”، “تهییج‌پذیری” یا “بازداری رفتاری”؛ به نظر می­رسد که این ویژگی با سطح حساسیت جسمانی یا برانگیختگی مرتبط باشد و شاید آسیب­پذیری ارثی علت بسیاری از اختلالات باشد. نمی­توان گفت که اضطراب از یکی از والدین به ارث می­رسد اما می­توان گفت، زمینه ژنتیکی به همراه محیط استرس­زا می­تواند موجب اختلال شود. تجربه اضطراب در یک خانواده مشابه است، بنا به دلایلی که کاملاً شناخته‌شده هم نیستند، بعضی از مردم به استرس با اضطراب و تنش بسیار زیاد پاسخ می­دهند درحالی‌که دیگران حملات وحشت­زدگی، فشارخون بالا، سردرد و غیره را تجربه می­کنند.

اضطراب شدید و مزمن به‌طور مشخص وقتی رشد می­کند که سطح بالایی از آسیب­پذیری و برانگیختگی جسمانی با این یادگیری همراه شود که رویدادهای آزاردهنده، غیرقابل‌پیش‌بینی و غیرقابل‌کنترل هستند (آسیب­پذیری روانی). ادراک این‌چنین شخصی به این شکل است که تهدید همواره وجود دارد یا در درکمین اوست و همواره باید آماده مقابله با آن باشد. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان­ می­دهد، افسردگی از اضطراب مزمن، به وجود می­آید.

ریک، مثال بالینی خوبی برای اضطراب است. او برنامه­نویس کامپیوتر بود و حدود دو سال پیش در پارکینگ مجتمع مسکونی­اش مورد سرقت قرارگرفته بود. سرقت ساعت دو ظهر اتفاق افتاده بود. در حینی که او در حال پیاده شدن از ماشینش بود، دو مرد به او حمله کرده و کیف پول و کیف اسنادش را دزدیده بودند. قبل از سرقت، ریک فردی تقریباً خجالتی بود اما خود را به‌عنوان شخصی دائماً مضطرب، نمی­شناخت. از زمان سرقت، او در آرام­سازی خودش دچار مشکل شده و دائماً گوش‌به‌زنگ است و حس می­کند که خطر همواره در اطراف او وجود دارد و باید همواره آماده باشد. به‌عبارت‌دیگر، او باور دارد که اگر در آن موقعیت، آماده بود، می­توانست از زورگیری اجتناب کند؛ بنابراین همیشه آماده بودن برای مقابله با خطر برای او حیاتی است. ادراک او از امن بودن جهان، با رخ دادن اتفاقی پیش‌بینی‌نشده، به‌طورکلی تغییر کرده است. به لحاظ بالینی، گوش‌به‌زنگ بودن و ملاحظه‌کار بودنش زمانی مشاهده شد که از او خواستند تمرین­های آرام­سازی را انجام دهد. او گزارش کرد که تلاش برای آرام­سازی، مضطرب­ترش می­کند. ریک احساس می­کرد که اگر به خودش اجازه دهد تا آرام باشد، در مقابل رخ دادن اتفاقات بد، آسیب‌پذیرتر خواهد بود.

چه زمانی اضطراب ناسالم است؟اضطراب می­تواند نرمال و مفید باشد

تعداد بی­­شماری از تجربیات انسان می­تواند باعث ایجاد اضطراب‌های طبیعی شود. زندگی تجربیات استرس­زای زیادی را پیش­روی ما قرار می­دهد که از میان آن­ها می­توان به “اولین­ها” اشاره کرد، اولین­ها مانند اولین روز مدرسه، اولین باری که تنها دور از خانه بودید و… . در طی زندگی سری اتفاقات مهمی وجود دارد، چه خوب و چه بد که در ما ایجاد مقادیر متفاوتی از اضطراب می­کند. این اتفاقات مهم می­تواند شامل امتحانات مدرسه، ازدواج کردن، والد شدن، طلاق گرفتن، تغییر شغل، دست‌وپنجه نرم کردن با بیماری و… باشد.

این اضطراب‌ حاصل از اولین­ها و اتفاقات مهم، همگی طبیعی و حتی مفید هستند. اضطراب درباره امتحان پیش­رو شاید باعث شود که شما بیشتر درس بخوانید و برای امتحان آماده­تر شوید. اضطرابی که شما حین راه رفتن در یک پارکینگ تاریک تجربه می­کنید ممکن است باعث شود که هشیارتر شوید و به محیط اطرافتان بیشتر دقت کنید.

اضطراب می­تواند یک مشکل باشد

درحالی‌که اضطراب در بیشتر افراد عادی و حتی مفید است، برای بسیاری دیگر یک مشکل تلقی می­شود. بزرگ‌ترین تفاوت بین اضطراب طبیعی و اضطراب ناسالم، در منبع و شدت آن­هاست.

اضطراب طبیعی به‌صورت متناوب (نه دائم) رخ می­دهد و انتظار می­رود که نسبت به‌اتفاق یا محیطی مشخص به وجود بیاید. از طرفی دیگر، اضطراب ناسالم، تمایل به مزمن بودن، غیرمنطقی بودن و تداخل با عملکردهای زندگی را دارد.

رفتارهای اجتنابی، نگرانی مداوم و مشکل در تمرکز و حافظه همگی از اضطراب ناسالم نشاءت می­گیرند. این نشانگان به‌قدری می­توانند شدید باشند که در فعالیت­های خانوادگی، شغلی و اجتماعی فرد، مشکلاتی ایجاد کنند.

از مؤلفه‌های اضطراب‌های ناسالم می­توان به پاسخ­های جسمانی نسبت به اضطراب‌ اشاره کرد (مانند تپش قلب، ناراحتی معده و…)، افکار تحریف‌شده می­توانند تبدیل به منبع نگرانی بیش‌ازاندازه شوند و همچنین تغییرات رفتاری بر نحوه­ی زندگی کردن فرد و تعاملش با دیگران، تأثیرگذار است. اگر نگرانی شما به‌قدری زیاد شده که به خاطر آن مثلاً سوار ماشین نمی­شوید تا تصادف نکنید یا خانه را ترک نمی­کنید تا بیمار نشوید، باید این مسئله را پیگیری کنید چون از سری نشانگان یک اضطراب ناسالم، ایجاد اختلال در عملکرد روزانه است.

از دیگر نشانگان اضطراب ناسالم، مشکلات خواب است. این مشکلات خواب شامل سختی در به خواب رفتن، تداوم خواب و کابوس­های شبانه است.

حواسمان باشد، اگر اضطراب‌های ناسالم خود را بررسی نکنیم، ممکن است در آینده با اختلالات اضطرابی روبه‌رو شویم.

✅(جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد این محصول اموزشی روی ایکون ذیل کلیک کنید)
[button style=”btn-danger” url=”https://ravancall.com/product/%d9%be%da%a9%db%8c%d9%80%d8%ac-%d8%a2%d9%85%d9%88%d8%b2%d8%b4-%d8%b4%d8%ae%d8%b5%db%8c%d9%80%d8%aa-%d8%b4%d9%86%d8%a7%d8%b3%d9%80%db%8c/” target=”_blank” size=”btn-lg” block=”btn-block”]مشاهده محصول آموزشی[/button]