اختلال شخصیت اسکیزویید (Schizoid personality disorder) از نظر علم روانشناسی وضعیتی است که در آن فرد علاقه و توانایی کمی برای ایجاد روابط با دیگران دارد. افراد مبتلا به این اختلال معمولا نمیتوانند به راحتی احساسات خود را بیان کنند. این افراد علاقهای به برقراری ارتباط نزدیک و روابط عاشقانه ندارند و ازآنجاییکه احساسات خود را بروز نمیدهند، اینطور به نظر میرسد که به دیگران اهمیت نمیدهند. اختلال شخصیت اسکیزوئید نسبت به سایر اختلالات شخصیت کمتر شایع است، اما از اسکیزوفرنی بسیار شایعتر است .
(یک مشکل مربوط به سلامت روانی است که منجر به جدایی و بیعلاقگی فرد نسبت به دیگران و کاهش روابط اجتماعی او میشود. افراد مبتلا به این اختلال در هنگام تعامل با افراد دیگر دارای طیف محدودی از احساسات هستند و بسیار سرد به نظر می رسد.
مبتلایان به SPD از قرار گرفتن در موقعیت های اجتماعی که نیازمند ارتباط داشتن با دیگران است اجتناب می کنند. آن ها در بیان هیجانات خود مشکل دارند و تمایلی ندارند که با دیگران روابط صمیمانه برقرار کنند.
این نوع اختلال شخصیت نسبتا نادر است و مردان بیش از زنان به آن مبتلا می شوند. مبتلایان به اختلال شخصیت اسکیزوئید ممکن است . نیز به افسردگی دچار شوند
DsM در اختلال شخصیت اسکیزوئید را اینطور تعریف می کند: «یک الگوی فراگیر از نقایص اجتماعی و بینفردی که با ناراحتی شدید، کاهش توانایی برای ایجاد روابط صمیمانه، بروز تحریف های شناختی یا ادراکی، و رفتارهای عجیبی که از اوایل بزرگسالی و در زمینه های مختلفی بروز می کند.
اولین نشانههای این اختلال در کودکی خود را نشان میدهد و در سنین نوجوانی و با بالاتر رفتن سن بروز بیشتری خواهند داشت. علائم ناشی از این اختلال شخصیت میتواند بر جنبههای مختلف زندگی شخص مانند زندگی اجتماعی، خانوادگی، تحصیلی و کاری اثرگذار باشد.
اختلال شخصیت اسکیزویید غالبا توسط روانپزشک یا یک متخصص سلامت روان که در حوزه تشخیص و درمان اختلالات شخصیت آموزش دیده است ، تشخیص داده می شود. پزشکان عمومی غالباً آموزش لازم برای تشخیص این نوع اختلالات را دریافت نکرده اند؛ به خصوص که این بیماری بسیار نادر است و اغلب با سایر اختلالات روانی اشتباه گرفته می شود .
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید به ندرت خودشان برای درمان رجوع می کنند. درمان این اختلال غالبا زمانی شروع می شود که به بسیاری از حوزه های زندگی فرد آسیب جدی وارد شده است .
اگرچه هنوز داروی خاصی برای درمان این اختلال وجود ندارد، اما داروهای ضد اضطراب و ضدافسردگی میتوانند به شخص مبتلا کمک کنند. چرا که این افراد اغلب از اضطراب و افسردگی نیز رنج میبرند.
درک موقعیت دشوار فرد در صحبت کردن و بیان احساس، نقشی بسیار کلیدی در درمان این اختلال شخصیت ایفا میکند. رواندرمانگر و یا روانپزشک، ابتدا باید محیطی امن ایجاد کند و برای برقراری ارتباط، فضا و فرصت کافی در اختیار شخص مبتلا قرار دهد.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکزوئد به دلیل خیال پردازی های غیر معمولی که در زندگی دارند رفتارهایی برگرفته از خشونت از خوپ نشان می دهند. این افراد معمولا به همین دلیل از حس همدلی اندکی برخوردار هستند که نمی تواند از رفتارهای پرخاشگرانه آن ه جلوگیری کند.
با افراد مبتلا به اختلال اسکیزوئید درگیرمسائل احساسی و عاطفی نشوید و روی کارهایی تمرکز کنید که که نیازمند تفکر ورفتارهای منطقی مانند پروژه ها و فعالیت های فکری است.
اولین موضوعی که در زمینهٔ ارتباط با شخصیت اسکیزوئید باید به آن توجه داشته باشیم این است که چطور میتوانیم این اشخاص را شناسایی کنیم؟ ازدواجهای سنتی، معمولاً فرصت کمی را برای ایجاد شناخت میان طرفین در نظر میگیرند و شاید شما در این مدت نتوانید به وجود مشکلات رفتاری در طرف مقابل خود پی ببرید و یا رفتارهای او را بهپای خجالت و حیای وی بگذارید. برای جلوگیری از بروز این مشکلات بهتر است اطلاعات خود را راجع به شخصیتهای اسکیزوئید افزایش دهید.
اصلیترین نشانههای شخصیت اسکیزوئید را میتوان در تمایل به انزوا و دوری از روابط اجتماعی، ضعف در بیان هیجانات، بیمیلی نسبت به صمیمیت بیشازحد و برقراری روابط جنسی دانست. این افراد معمولاً دوستان صمیمی چندانی ندارند و لزومی نیز برای این موضوع نمیبینند.
اصلیترین مشکل افراد دارای اختلال شخصیت اسکیزوئید این است که آنها از برقراری روابط اجتماعی صمیمانه با دیگران اجتناب میکنند. درنتیجه در ازدواج با چنین فردی شما نمیتوانید انتظار احساس و محبتی را داشته باشید که میبایست میان زوجین وجود داشته باشد. این موضوع میتواند باعث دلسردی و ناراحتی شما در زندگی مشترک شده و مشکلاتی همچون طلاق عاطفی، خیانت و یا جدایی را به همراه داشته باشد.
یک تصور اشتباه در برخورد با افرادی که دچار این بیماری هستند این است که شما احساس کنید میتوانید این افراد را تغییر دهید و یا بیماری آنها را درمان کنید. به خاطر داشته باشید که این افراد معمولاً پذیرای محبت و توجه شما نخواهند بود و به عبارتی میتوان گفت محبت شما نهتنها در آنها تأثیر مثبتی نخواهد داشت بلکه باعث معذب شدن آنها خواهد بود. همچنین حتی در صورت اقدام برای درمان شخصیت اسکیزوئید وضعیت این افراد اگرچه بهبود پیدا میکند اما هرگز بهطور کامل درمان نخواهد شد. از طرف دیگر قانع کردن این افراد برای شرکت در جلسات درمانی نیز کاری بسیار دشوار خواهد بود.
درصورتیکه شما با فردی که به اختلال شخصیت اسکیزوئید مبتلا است ازدواج کرده باشید باید این موضوع را بپذیرید که روابط اجتماعی شما محدود خواهد شد. همسر شما تمایلی به رفتوآمد با دیگران نداشته و احتمالاً در این زمینه شما را تنها خواهد گذاشت. در این حالت شما با فردی در یک خانه زندگی میکنید که نهتنها خودش ارتباط صمیمانهای با شما ندارند بلکه باعث بروز محدودیتهایی در روابط اجتماعی شما نیز خواهد شد.