مستند روانشناسی

مستند درمانی چیست و برای کدام بیماران روش کاربردی خواهد بود؟

مستندهای روانشناسی ازجمله فیلم‌هایی هستند که زندگی واقعی افراد مبتلا به مشکلات روانی را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. این فیلم‌ها مانند یک رسانه به کاوش و بررسی داستان‌های واقعی می‌پردازند و علاوه‌بر ایجاد سرگرمی برای درمانجویان در زمینه‌های مختلفی به آنان آموزش‌های ویژه‌ای نیز ارائه می‌دهد. تماشای برخی از مستندهای روانشناسی به بیماران کمک می‌کند تا ماهیت ذهن و رفتار انسان‌ها را در موقعیت‌های مختلف بررسی کنند. به‌این ترتیب درمانجو می‌تواند بینش عمیق‌تری نسبت به افکار، رفتار، حالات و احساسات خود به‌دست آورد. هرکدام از مستندهای روانشناسی به نوعی به بررسی و مطالعه فرآیندهای ذهنی مانند انگیزه، هوش، درک، شخصیت و… و بررسی اختلالات روانی می‌پردازد.

بیماران زیادی هستند که با مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی، تروما یا اختلالات روحی دیگر دست‌وپنجه نرم‌ می‌کنند. گاهی این افراد تصور می‌کنند هیچگاه بهبود پیدا نمی‌کنند یا هیچکس نمی‌تواند به آن‌ها کمکی در مسیر بهبودی ارائه دهد. معمولاً درمانگران با پیشنهاد تماشای مستند روانشناسی به این افراد، انگیزه و اراده ادامه فرآیند درمانی را در ذهن آنان زنده می‌کنند.

تماشای مستند روانشناسی چگونه بر روان مراجعین تأثیر می‌گذارد؟

تماشای مستندهای روانشناسی نه‌تنها افراد را با انواع اختلالات شایع در سراسر دنیا را آشنا می‌کند بلکه تأثیر هرکدام از اختلالات را بر زندگی فرد و اطرافیان او شرح می‌دهد. همچنین این دسته از فیلم‌ها به نزدیکان یک بیمار روانی کمک می‌کند تا آنچه در زندگی او اتفاق می‌افتد را بهتر درک کنند و به روند بهبودی بیمار خود کمک نمایند. مستند روانشناسی به افراد می‌آموزد انجام یک مکالمه سازنده با فرد بیمار می‌تواند درک بهتری از رفتار او را نمایان کند و آن‌ها به کمک هم می‌توانند راه‌هایی را برای حرکت رو به جلو بیابند.  

شنیدن داستان واقعی از مبارزات، پیروزی‌ها، شکست‌ها و دوباره ساختن‌ها می‌تواند به فرد بیمار بینش‌های جدیدی از شیوه‌ها و راه‌حل‌های مؤثر ارائه دهد تا او بتواند به درک بهتری از خود و جهان پیرامون خود بیابد. درمانگران با پیشنهاد فیلم‌های مستند با موضوعات مختلف و مرتبط با مشکل هرکدام، به آن‌ها نشان می‌دهند تنها آنان نیستند که درگیر مشکلات اینچنینی شده‌اند و امید به بهبودی را در دل بیماران ایجاد می‌کنند. تماشای این فیلم‌ها این فرصت را برای بیماران فراهم می‌آورد تا ببینند کسانی هستند که مشکلات مشابه را پشت‌سر گذاشته‌اند، درنتیجه کمتر احساس ناامیدی و تنهایی می‌کنند. این دسته از بیماران با عادی سازی افکار و احساسات افرادی که با چالش‌های روانی مواجهند متوجه می‌شوند درخواست کمک و شروع به انجام فرآیند درمان یک اقدام شجاعانه به‌حساب می‌آید.

 اساتید گرامی و روانشناسان محترم در اینجا لازم است «پکیج مستندهای روانشناسی» را که توسط بنیاد روانکال تهیه شده است را معرفی نماییم. در این پکیج به بررسی مباحث مختلفی ازجمله معمای خواب و تحلیل رؤیا، جهان تلقین و شبیه سازی، ضمیر ناخودآگاه و تغییر رفتار و…. پرداخته شده است.

میزان اثربخشی تماشای مستند روانشناسی بر ذهن بیماران

در سال‌های اخیر توصیه به تماشای مستندهای روانشناسی ازسوی درمانگران بیشتر انجام شده است و درمانجویان بسیاری از این اقدام استقبال بالایی انجام داده‌اند. به‌این ترتیب افراد چه از بیماری یا اختلال روانی رنج ببرند و چه انسان‌هایی سالم و بدون اختلال باشند به مستند روانشناسی به‌عنوان راهی برای یادگیری بیشتر درخصوص اختلالات روانی و نحوه بهبودی آن‌ها توجه می‌کنند. این دسته از فیلم‌ها تلاش می‌کنند تا موضوعات مرتبط با سلامت روان، روانشناسی و رفتار انسانی به‌صورت جامع و جذاب مورد بررسی قرار گیرند.

باتوجه به اینکه روان انسان یکی از پیچیده‌ترین و البته جذاب‌ترین موضوعات به‌حساب می‌آید، مشاهده مستندهای روانشناسی کمک می‌کند تا بیماران بتوانند تجربه‌های جدید کسب کنند و بینش‌های جدیدی نسبت به احساسات و تجربیات دیگر انسان‌ها به‌دست آورند. طبق تحقیقات انجام شده مشخص شده است اغلب افراد اطلاعات ارائه شده توسط مستند‌های روانشناسی را تا مدت‌ها در خاطر خود می‌سپارند. بلعکس مطالبی که به‌صورت نوشتاری در قالب کتاب یا به‌شکل سخنرانی یادگرفته‌اند کمتر در خاطرشان باقی می‌ماند. فیلم‌های مستند در جلب توجه افراد بسیار موفق‌تر بوده است و تأثیر بصری بیشتری از کلمات نوشتاری ساده دارد.  

تماشای مستند روانشناسی چه کمکی به بهبود روابط زوجین می‌کند؟

به‌طورکلی تماشای مستند روانشناسی می‌تواند به زوجین کمک کند تا اتفاقات و چالش‌های موجود در زندگی را از منظر دیگری مشاهده کنند. چراکه مستند به‌عنوان یک ابزار آموزشی قوی، فرصت مناسبی برای آنان فراهم می‌آورد تا برقراری روابط مؤثر را یاد بگیرند و در مورد اتفاقات پیش آمده خوب فکر کنند. زوجین با مشاهده یک مستند مناسب و همراه شدن بازوجی که مشکلات شبیه به آن‌ها را دارند، متوجه خواهند شد درصورت ادامه زندگی با چالش پیش‌آمده به بن‌بست خواهند رسید، پس بهتر است برای حفظ سلامت خود و دیگر اعضای خانواده سریع‌تر به فکر درمان و بهبود روابط باشند. همچنین مستندهای روانشناسی الهام بخش، این نوید را به زوجین می‌دهد که هر مشکلی قابل حل است و آن‌ها می‌توانند مجدداً روابط گرم و عاشقانه اوایل آشنایی را تجربه کنند.

درمانگران باتوجه به مسائلی که زوجین با آن روبه‌رو هستند، مستند مناسب را به آنان پیشنهاد می‌دهد و از زوجین می‌خواهد در روند جلسات درمانی به تماشای این فیلم‌ها نیز بپردازند. در ادامه پروسه درمان، درمانگر مشاهدات و یافته‌های طرفین رابطه را از مستند پخش شده دریافت می‌نماید و نظر آن‌ها را درخصوص مشاهداتشان جویا می‌شود. در ادامه درمانگر با ارائه تمرین‌های مفید به زوجین کمک می‌کند تا با تقویت مهارت حل مسئله بتوانند بر چالش پیش آمده فایق آیند و روابط خود را بهبود بخشند.

آیا مشاهده مستند روانشناسی به بیماران درگیر اعتیاد کمکی می‌کند؟

اعتیاد مسلماً یکی از مشکلات بزرگ در هر جامعه‌ای به‌حساب می‌آید، بنابراین لازم است افراد مستندهای روانشناسی را مشاهده کنند تا از پیامدهای مخرب اعتیاد مطلع گردند. به‌این ترتیب جوانان با معزل اعتیاد آشنا می‌شوند و متوجه خواهند شد مصرف مواد مخدر حتی به‌صور تفریحی چه اثرات مخربی بر وضعیت سلامت آن‌ها می‌گذارد. همچنین این دسته از مستندها به بیماران درگیر مصرف مواد مخدر کمک می‌کند تا روند درمانی خود را جدی بگیرند و به خانواده‌های آ‌ن‌ها نیز دید متفاوتی نسبت به مقوله اعتیاد می‌بخشند. در پروسه درمان بیماران معتاد، درمانگر می‌تواند با پیشنهاد یک مستند سازنده به بیمار، انگیزه ترک را در او ایجاد کند؛ درنتیجه بیمار با مشاهده انسان‌های واقعی با مشکلی مشابه، اراده ترک را در خود بیدار می‌کند.

این دسته از مستندها به خانواده‌های درگیر بیمار اعتیاد این هشدار را می‌دهد، که این بیماران در قدم اول در مسیر ترک به حمایت همه جانبه آن‌ها نیاز دارند. مستند روانشناسی با موضوع اعتیاد می‌تواند به بیمارانی که در مسیر ترک دچار تردید یا لغزش شده‌اند یادآوری کند، این احساسات همگی جزئی از درمان هستند و نباید خود را سرزنش کنند. این دسته از مستندها امید به پاکی و ترک را در بیمار ایجاد می‌کند و به او کمک می‌کند افکار منفی را دور بریزد و با مشاهده افرادی شبیه به خودش افکار مثبت را جایگزین کند.

تماشای مستند روانشناسی با موضوع تعارضات کودکان چه کمکی به والدین می‌کند؟

کودکان به دلایل مختلف ارثی، زیستی، عاطفی، اجتماعی، تربیتی یا روانی در خانواده، اجتماع و محیط مدرسه ناسازگاری می‌کنند. این کودکان رفتاری غیرطبیعی و غیرعادی از خود نشان می‌دهند و اغلب نمی‌توانند در موقعیت‌های مختلف خود را با محیط اطرافشان هماهنگ کنند. آن‌ها همیشه از قوانین اجتماعی و خانوادگی سرپیچی می‌کنند و به ارزش‌های مورد قبول خانواده یا جامعه پایبند نیستند. درمانگران حوزه سلامت روان کودکان، در درمان اختلالات و تعارضات سعی می‌نمایند مهارت برقراری ارتباط مؤثر و سازگاری با محیط را به آن‌ها بیاموزند.

همچنین در ادامه روند درمان تماشای مستند روانشناسی با موضوع تعارضات کودکان را به والدین پیشنهاد می‌دهند. به‌این ترتیب والدین با مشاهده خانواده‌هایی شبیه به خود می‌توانند مهارت‌های فوق‌العاده‌ای در برخورد با این کودکان فرابگیرند. در این دسته از مستندها والدین یاد می‌گیرند چگونه با ویژگی‌های جسمانی، روانی و اجتماعی کودک آشنا شوند تا دلیل تعارضات او را شناسایی کنند. همچنین والدین با مشاهده نمونه‌هایی شبیه به خود متوجه خواهند شد، رفتارهای ناسازگارانه کودک آگاهانه و سازمان‌یافته نیست، بنابراین دیگر او را مقصر اعمال و رفتار خود نمی‌دانند. در ادامه پدر و مادر با پیامدهای تنبیه بدنی آشنا می‌شوند و در روابط خود با فرزندشان تلاش می‌کنند از این شیوه منسوخ در سربه راه کردن کودک خود استفاده نکنند.

به‌طورکلی تماشای مستندهای روانشناسی توسط والدین این کمک را به آن‌ها می‌کند تا در درجه اول ببینند که تنها آن‌ها گرفتار رفتار ناسازگار فرزندشان نیستند و بیشمار خانواده در سراسر دنیا با این مشکلات دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در درجه بعد این خانواده‌ها با مشاهده سلامتی کودکان در مستند، به بهبودی فرزند خود امیدوار می‌شوند و جلسات درمانی را با امیدواری بیشتری ادامه می‌دهند و تا پایان مراحل درمان فرزند خود را حمایت می‌کنند.

آیا مشاهده مستند روانشناسی تأثیری در روند درمان بیماران افسرده دارد؟

رویارویی با احساسات و افکاری که ما خواسته یا ناخواسته آ‌ن‌ها را پنهان می‌کنیم می‌تواند دلیل ایجاد بسیاری از ناراحتی‌ها و اختلالاتی باشد که فرصت زندگی شاد را از ما می‌گیرد. تماشای مستندهای روانشناسی با موضوعات مناسب و مرتبط می‌تواند این فرصت را به بیمار بدهد تا یاد بگیرد احساسات خود را بروز دهد و با حالات درونی خود روبه‌رو گردد. زمانی که یک بیمار افسرده مستندی از بیمار با همین اختلال مشاهده می‌کند می‌تواند آنچه بر آن بیمار می‌گذرد را احساس کند و تمام ترس‌ها، غم‌ها، امیدواری‌ها و شادی‌هایی را که شخصیت مستند دارد را در خود احساس نماید. به‌این ترتیب فرد افسرده می‌تواند احساسات انباشته شده را که هیچ زمانی نتوانسته بود بروز دهد تخلیه کند و درنهایت به آرامش برسد.

مشاهده فیلم‌های مستند علاوه‌بر سرعت‌ بخشیدن به روند درمان بیمار افسرده به او امید و انگیزه می‌دهد تا روند درمانی خود را تا انتها ادامه دهد و به رشد و شکوفایی دست یابد. همچنین دیدن این دسته از فیلم‌ها به خانواده‌های دارای بیمار افسرده یادآوری می‌کند چه برخوردها و رفتارهایی می‌تواند یک بیمار افسرده را آزار دهد و به آن‌ها یاد می‌دهد بیمار افسرده مانند یک انسان عادی حق دارد احساسات خود را نمایان کند و خانواده باید به او در این زمینه کمک کند. به‌این ترتیب فرد بیمار می‌تواند به بهیودی امیدوار شود و فرصتی برای خود فراهم آورد تا از لحظات زندگی خود لذت برد

آن‌ها با مشاهده زندگی بیمارانی مشابه بیمار خود با چالش‌هایی که او به دلیل بیماری با آن روبه‌رو می‌گردد آشنا می‌شوند و درنتیجه دیگر او را طرد یا سرزنش نمی‌کنند و به معنای واقعی بیمارشان را تحت حمایت خود قرار می‌دهند. همچنین خانواده با شاهده مستند روانشناسی می‌تواند راه‌های کمک به بیمار خود را یاد بگیرد و به او انگیزه دهد تا روند درمانی خود را جدی‌تر ادامه دهد. خانواده با فراهم آوردن فرصت مناسب می‌تواند به بیمار خود کمک کند تا او احساسات خود را بروز دهد افکار خود را بیان نماید.

در مستند درمانی چه کمک درمانی عمیقی به درمانجویان می‌شود؟

تماشای مستندهای روانشناسی با موضوع اختلالات روانی برای انواع بیمارانی که با وسواس، اضطراب، اختلال دو قطبی، افسردگی و… رنج می‌برند بسیار تأثیرگذار و مفید است. این دسته از فیلم‌ها با نمایش زندگی واقعی این بیماران، بیننده را با ابعاد مختلف اختلال آشنا می‌کنند و نشانه‌ها و علائم بیماری را به‌صورتی کاربردی به تصویر می‌کشند. در اینگونه از فیلم‌ها که در خلال پخش آن گفتگوی رواشناسان و روانپزشکان نیز پخش می‌شود تبعات و تأثیرات هر اختلال بر روی فرد و خانواده او مورد بررسی قرار می‌گیرد. مهمترین و عمیق‌ترین کمکی که روانشناسان در مستندهای روانشناسی به بیماران می‌کنند این است که با نزدیک شدن به این بیماران از آنان «انگ زدایی» می‌نمایند و جامعه را در قبال پذیرش آن‌ها آماده می‌کنند.

این مستندها تلاش دارند تا به همه افراد جامعه نشان دهند بیماران روانی مانند سایر افراد جامعه هستند و باید به‌ دور از هرگونه برچسبی از آن‌ها حمایت شود تا به درمان امیدوار شوند و بتوانند از لحظات زندگی خود لذت ببرند.  

خلاصه و جمع‌بندی

متأسفانه براساس آمار اعلام شده از سوی سازمان بهزیستی در جامعه امروزی ما بالا ۳۴ درصد از مردم به اختلالات مختلفی مبتلا هستند. بنابراین وجود راه‌کارهای درمانی مختلف و استفاده از ابزارهایی مفید مانند تماشای مستند روانشناسی می‌تواند کمک بزرگی به بهبودی این بیماران داشته باشد. این دسته از فیلم‌ها که توسط درمانگر به بیمار یا خانواده او معرفی می‌شود، آن‌ها را با ابعاد زندگی واقعی بیماران آشنا می‌کنند و چالش‌هایی که هرکدام با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند را به تصویر می‌کشند. به‌این ترتیب بیمار نمونه‌های مشابه و واقعی شبیه به خود را مشاهده می‌کند و می‌تواند با الهام از او در مسیر بهبودی قرار گیرد. در این مطلب سعی بر آن شد تأثیر استفاده از مستندهای روانشناسی را بر بیماران و خانواده‌ای آن‌ها مورد بررسی قرار دهیم.

در پایان لازم است مجدداً «پکیج مستندهای روانشناسی» را که توسط بنیاد روانکال تهیه شده است معرفی نماییم. در این پکیج مباحث مهمی ازجمله شخصیت‌ شناسی افراد فداکار، شخصیت شناسی قاتلین، جهان مردان (تیپ شناسی در رابطه)، بررسی اختلالات دوقطبی، وسواس، بیش فعالی و… مورد بررسی قرار گرفته است. اساتید گرامی و روانشناسان ارجمند جهت تهیه این پکیج هم‌اکنون می‌توانید به وب‌سایت بنیاد روانکال مراجعه نمایید.